Franchise là gì? Vai trò của hình thức nhượng quyền trong kinh doanh

Franchise là gì? Làm sao để tham gia vào hệ thống nhượng quyền thương mại hiệu quả? Tìm hiểu ngay để dấn thân và mang lại lợi nhuận khổng lồ cho hệ thống nhượng quyền kinh doanh của mình nhé!

Gần đây, trong kinh doanh nhất là với nghề hàng Fandamp;B nhiều người đang thắc mắc franchise là gì, nghe có vẻ lạ lẫm nhưng lại khá thân thuộc. Franchise là gì? Vì sao trào lưu franchise lại được vận dụng nhiều đến thế? Cùng mình tìm hiểu xem bạn đã hiểu về franchise đúng chưa nhé!

I. Khái niệm về Franchise? Nhượng quyền kinh doanh thương mại là gì? 

Franchise xuất hiện ở Việt Nam từ gần một thập kỷ trước, nhưng đến 2 – 3 năm gần đây thì trào lưu này mới nở rộ và được nhiều người biết tới. Vậy có khi nào bạn tự hỏi franchise là gì mà lại tạo được sự quan tâm của giới doanh nghiệp nhiều đến vậy? 

Sẽ rất dễ để tìm hiểu về khái niệm của franchise là gì, bạn chỉ cần tìm kiếm Google, chọn một link và khởi đầu đọc, mình đảm bảo bạn sẽ hiểu rằng khái niệm của franchise là gì. 

Franchise là gì?

Franchise thực tiễn còn được gọi là nhượng quyền thương mại hay nhượng quyền kinh doanh, nghe thì đơn giản nhưng nhượng quyền la như vậy nào? Nhượng quyền kinh doanh sẽ diễn ra giữa bên nhượng quyền (franchisor) và bên nhận nhượng quyền (franchisee). 

Bên nhượng quyền là bên sở hữu một thương hiệu đã kinh doanh trên thị trường lâu năm và có mức độ nhận diện thương hiệu với khách hàng. Bên nhượng quyền sẽ thực hiện nhượng quyền thương mại cho bên nhận nhượng quyền khi họ muốn mở rộng kinh doanh với ngân sách thấp. Bên nhận nhượng quyền sẽ được phân phối toàn bộ thông tin về thương hiệu, công thức sản phẩm, cách thức và quy trình sản xuất, công nghệ cũng như trợ giúp tiếp thị truyền bá. 

Sơ sơ qua thì bạn cũng đã hiểu được phần nào khái niệm franchise là gì rồi nhưng có bao nhiêu hình thức franchise và hình thức nào được vận dụng nhiều nhất? Tìm hiểu tiếp nhé!

II. Các hình thức của nhượng quyền thương mại

Franchise mang lại thời cơ cho những cá nhân, tổ chức muốn kinh doanh nhưng muốn tiết kiệm thời gian xây dựng thương hiệu. Sau thời điểm tìm hiểu về franchise là gì, tìm hiểu tiếp về các hình thức nhượng quyền thương mại sẽ giúp ích cho bạn trong kinh doanh. Khi nhượng quyền thương mại, các franchisor và franchisee thường sẽ quan tâm đến 4 hình thức dưới đây:

Các hình thức của franchise

2.1 Nhượng quyền kinh doanh toàn diện – Full Business Format Franchise

Hình thức franchise này yêu cầu bên nhượng quyền phải thực hiện quyền chuyển nhượng ít nhất 4 loại hình sản phẩm cơ bản:

• Hệ thống 

• Phương pháp về quy trình và công nghệ sản xuất 

• Hệ thống thương hiệu

• Thông tin về sản phẩm và dịch vụ 

Với hình thức franchise này bắt buộc bên nhận nhượng quyền phải thanh toán khoản phí nhượng quyền ban đầu cho bên nhượng quyền để nhận những thông tin trên. Sau đó, bên nhượng quyền sẽ yêu cầu thêm về khoản phí duy trì hoạt động trong suốt thời gian tham gia vào hệ thống nhượng quyền kinh doanh.

2.2 Nhượng quyền có tham gia đầu tư vốn – Equity Franchise

Nếu hoạt động theo hình thức franchise này, bên nhượng quyền sẽ tham gia vào hội đồng quản trị nhưng với mức đầu tư vốn không cao. Hình thức này tương tự hình thức liên doanh nhưng đa phần khi lựa chọn hình thức này, bên nhượng quyền muốn được tham gia kiểm tra hệ thống làm việc của bên nhận nhượng quyền để đảm bảo hoạt động nhượng quyền thương mại diễn ra hiệu quả. 

2.3 Nhượng quyền tham gia quản lý – Management Franchise

Thật khó để vừa tìm hiệu franchise là gì vừa quan tâm đến những hình thức franchise, tuy nhiên nếu bạn hiểu được những thuật ngữ này, đảm bảo bạn sẽ không sa vào những cái “bẫy không tên”. Hình thức nhượng quyền thương mại này được vận dụng khi franchisor muốn cử người quản lý truyền thông và điều hành từ bên họ sang làm việc cho bên franchisee. Cách làm này giúp cho bên nhượng quyền kiểm tra được chất lượng sản phẩm, dịch vụ và hình ảnh của thương hiệu. 

2.4 Nhượng quyền kinh doanh không toàn diện – Non – Business Format Franchise

Lựa chọn hình thức nhượng quyền thương mại này là cách thoải mái và ít phép tắc nhất trong 4 loại hình thức franchise. Hình thức này thường được thấy dưới những dạng như:

• Nhượng quyền công thức sản xuất sản phẩm và tiếp thị

• Nhượng quyền phân phối sản phẩm và dịch vụ 

• Nhượng quyền hình ảnh thương hiệu 

• Kinh doanh coffee hay quán ăn nhượng quyền thương hiệu 

III. Hợp đồng nhượng quyền thương mại

Khi hiểu được franchise là gì, bạn mới chỉ hiểu rằng khái niệm bao quát về hình thức kinh doanh này, để hai bên có thể làm việc hợp pháp, thì việc nhượng quyền thương mại luôn có một hợp đồng để ràng buộc. 

Một hợp đồng franchise thường sẽ bao gồm các khoản mục sau:

1. Thông tin bên nhượng quyền và bên nhận nhượng quyền 

2. Nội dung nhượng quyền thương mại

3. Phạm vi nhượng quyền thương hiệu

4. Quyền và nghĩa vụ hai bên 

5. Giá cả, phí nhượng quyền và phương thức thanh toán

6. Thời hạn hiệu lực của hợp đồng 

7. Tạm ngừng hợp đồng, chấm hết hợp đồng và khắc phục tranh chấp

8. Phạt hợp đồng và bồi thường thiệt hại 

9. Sự kiện bất khả kháng 

10. Điều khoản chung

IV. Những tác động của nhượng quyền thương mại

Dù đang nhượng quyền thương hiệu hay nhận nhượng quyền, các doanh nghiệp cũng cần quan tâm đến sự tác động của nhượng quyền kinh doanh đến doanh nghiệp. Phương thức kinh doanh dù vận hành tốt đến mấy cũng sẽ có vài điểm ưu và nhược nhất định.

4.1 Franchise với doanh nghiệp nhượng quyền

Một doanh nghiệp nhượng quyền thương mại thương hiệu của mình khi họ muốn mở rộng kinh doanh ở một thị trường mới hoặc thị trường sẵn có. Sau thời điểm đã xây dựng và phát triển được thương hiệu, việc mang thương hiệu đến với nhiều khách hàng hơn là điều mà bất kì doanh nghiệp nào cũng muốn. Tuy nhiên nếu muốn franchise thành công và duy trì được bản sắc thương hiệu thì doanh nghiệp cần xem xét đến ưu và nhược điểm của việc nhượng quyền thương mại. 

Tác động của nhượng quyền thương mại

Ưu thế: Nhượng quyền kinh doanh cho phép doanh nghiệp chuyển nhượng kinh doanh cho doanh nghiệp khác đủ yêu cầu nên việc chuyển nhượng với nhiều doanh nghiệp sẽ giúp mở rộng thương hiệu. Ngoài ra, nhượng quyền thương hiệu còn giúp cho một doanh nghiệp nước ngoài chưa biết nhiều về quốc gia muốn đầu tư có thể thực hiện xâm nhập một cách hiệu quả và nhanh chóng vào quốc gia đó nhờ sự trợ giúp của doanh nghiệp trong nước. 

Nhược điểm: Nhượng quyền thương mại bắt buộc bên nhượng quyền phải chuyển nhượng công thức cũng như quy trình sản xuất sản phẩm cho bên nhận nhượng quyền. Có thể nói toàn bộ bí mật kinh doanh đều được tiết lộ. Vậy nếu khi kết thúc nhượng quyền, thương hiệu không thể thu lại những yếu tố này, việc trộm cắp công thức kinh doanh là tuyệt đối có thể xảy ra. Vì theo khái niệm franchise là gì thì việc nhượng quyền thương hiệu chỉ diễn ra trong thời gian nhất định và có thời hạn. Vậy nên không ai chắc nịch được sau thời gian này, bên nhận nhượng quyền không sử dụng công thức sản phẩm này. Ngoài ra, nếu bên nhận nhượng quyền không lưu tâm bảo tồn thương hiệu thì việc mất uy tín với khách hàng cũng không tránh khỏi. 

4.2 Franchise với doanh nghiệp nhận nhượng quyền

Bên nhượng quyền lo ngại cho mẩu chuyện thương hiệu thì bên nhận nhượng quyền lại lo ngại về bài toán ngân sách và con người. Khi tham gia vào hệ thống nhượng quyền thương mại một doanh nghiệp, điều hiển nhiên là bạn sẽ không phải xây dựng thương hiệu cũng không cần lo ngại về mặt truyền bá hay tiếp thị. Tuy nhiên để phát triển kiên cố trên con đường franchise thì cũng chẳng dễ dàng gì.

Ưu thế: Điều trước tiên và hiện hữu rõ ràng nhất là tiết kiệm thời gian. Để xây dựng một thương hiệu không dễ dàng, nhất là phát triển thương hiệu và tạo dấu ấn trong mắt khách hàng. Nhượng quyền kinh doanh một thương hiệu đặc biệt thích hợp với những doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa có khả năng xây dựng một thương hiệu. Việc nhận nhượng quyền giúp cho doanh nghiệp có được tập khách hàng sẵn có đã sử dụng dịch vụ và sản phẩm của thương hiệu. Nếu thương hiệu uy tín và đang phát triển mạnh, hiển nhiên bên nhận nhượng quyền cũng trở thành lựa chọn ưu tiên của khách hàng. 

Nhược điểm: Ưu thế rõ ràng là thế nhưng nguồn vốn đầu tư ban đầu cho việc kinh doanh nhượng quyền lại không nhỏ. Hãy xem xét đến những loại ngân sách như ngân sách mua bản quyền, ngân sách đầu tư vị trí, nguyên vật liệu, ngân sách nhân viên, huấn luyện,…Nếu không đủ nguồn vốn cho những khoản trên, hãy xem xét lại việc nhận nhượng quyền kinh doanh. Không những vậy, sau khoảng thời gian đã đầu tư, doanh nghiệp sẽ thấy dù thương hiệu uy tín, phát triển nhưng chính những cửa tiệm franchisee cũng đang trở thành đối thủ đối đầu của nhau trong cùng hệ thống. 

Việc kinh doanh nhượng quyền chưa khi nào dễ dàng, nắm bắt được thuật ngữ franchise là gì mới là bước đầu đơn giản mở ra cả một quãng đường dài cho doanh nghiệp. Franchise chưa khi nào là con đường dễ đi vậy nên dù đang ở trong ngành nghề nào thì franchisor và franchisee cũng nên thận trọng khi chọn partners.

V. Nhân tố thúc đẩy đến Nhượng quyền thương mại 

Bất kì thương hiệu nào muốn mở rộng thị trường với nguồn vốn ít thì nhượng quyền thương mại sẽ là một trong những ưu tiên được lựa chọn. Tuy nhiên khi nhượng quyền thương mại, thương hiệu sẽ bị tác động không ít về mặt hình ảnh và một số yếu tố khách hàng khó kiểm tra.

5.1 Bản sắc thương hiệu

Thương hiệu là một trong những yếu tố trọng yếu cần nhiều thời gian để xây dựng và phát triển của một doanh nghiệp. Khi một doanh nghiệp nào đó quyết định mở rộng kinh doanh thông qua hình thức franchise thì cần kiểm tra nghiêm ngặt việc kinh doanh nhượng quyền của partners.

Hiểu được franchise là gì là một vấn đề nhưng có thể thực hiện franchise mà vẫn giữ được bản sắc thương hiệu cũng là một bài toán khó so với doanh nghiệp. Thương hiệu của doanh nghiệp không thể tạo dựng và phát triển trong thời gian 1 ngày, 2 ngày. Nếu doanh nghiệp không yêu cầu những quy định về bảo tồn thương hiệu cho bên nhận nhượng quyền thì bản sắc thương hiệu có thể bị mất đi hoặc không còn giá trị như ban đầu. 

Nhân tố thúc đẩy đến nhượng quyền thương mại

Hiện tại, hầu hết bên nhận nhượng quyền chưa hiểu được tầm trọng yếu của bản sắc thương hiệu nên không để mắt. Tuy nhiên, chính bản sắc thương hiệu mới mang lại sự khác biệt, tạo được điểm nhấn trong lòng khách hàng và chính bản sắc thương hiệu ấy sẽ mang lại thu nhập trực tiếp cho cửa tiệm. Để hai bên cùng phát triển thì việc lưu tâm vào bản sắc thương hiệu là không thể lãng quên khi hệ thống nhượng quyền thương mại tồn tại lâu dài.

5.2 Sự tin tưởng tuyệt đối vào mô hình kinh doanh

Hiện tại trên thị trường có nhiều mô hình kinh doanh, mỗi mô hình kinh doanh mỗi doanh nghiệp lại có những sách lược riêng. Khi chọn kinh doanh theo hình thức nhượng quyền kinh doanh thương hiệu, franchisee phải đặt niềm tin vào mô hình kinh doanh hiện tại của franchisor. Việc đặt niềm tin này không đơn thuần là tin và vận dụng đúng theo quy trình mà bên nhượng quyền cần sự tôn trọng và cùng phát triển trên mô hình đang theo. 

Nếu bên nhận nhượng quyền tự ý thay đổi dù chỉ một cụ thể nhỏ, hệ thống đồng bộ thương hiệu sẽ bị phá vỡ kéo theo mất hình ảnh thương hiệu và niềm tin nơi khách hàng. Để tránh những trường hợp như trên xảy ra thì franchisor có quyền yêu cầu franchisee cam kết kinh doanh theo mô hình chung. 

5.3 Sự hiểu rõ địa phương

Nếu là một thương hiệu nước ngoài đầu tư vào Việt Nam và thực hiện mở rộng kinh doanh theo hình thức kinh doanh chuyển nhượng thì sẽ quan tâm đặc biệt đến sự hiểu rõ địa phương. Mỗi vùng miền, mỗi quốc gia, con người mang một màu sắc khác nhau nên việc hiểu rõ địa phương cùng như văn hóa tiêu dùng sẽ giúp cho thương hiệu mở rộng kinh doanh hiệu quả hơn. 

Đôi lúc, khi mới bước vào một quốc gia việc tìm hiểu franchise là gì ở quốc gia muốn đầu tư cũng là bước đi thiết yếu. Đơn giản vì khái niệm là vậy nhưng đôi lúc ở mỗi quốc gia, các doanh nghiệp sẽ có sự thay đổi để thích ứng với văn hóa mỗi nước. 

Thúc đẩy về sự hiểu rõ địa phương

Khi đã thật sự hiểu rõ địa phương, thương hiệu sẽ biết mình nên đặt cửa tiệm trước tiên ở đâu, tập trung vào những tập khách hàng nào, văn hóa tiêu dùng của những người này như vậy nào. Sau thời điểm đã mở được cửa tiệm trước tiên, thì việc franchise sẽ trở nên dễ dàng hơn, tạo được niềm tin to hơn cho những bên nhận nhượng quyền.

5.4 Kế hoạch kinh doanh lâu dài và khả năng tài chính

Khi lựa chọn kinh doanh theo hình thức nhượng quyền thương mại thì franchisee cũng cần quan tâm đến sách lược kinh doanh lâu dài. Dù không tốn thời gian xây dựng thương hiệu nhưng khi đã kinh doanh thì việc lên sách lược không thể bỏ qua. Franchisee sau khoảng thời gian nhận nhượng quyền thương hiệu cần lập ra plan kinh doanh, nguồn vốn đầu tư, thời gian hòa vốn để hiểu rằng tình hình kinh doanh cũng như thời gian cần để thu về lợi nhuận. 

Không những vậy, ngoài những ngân sách cho việc nhượng quyền kinh doanh, bên nhận nhượng quyền sẽ tốn thêm ngân sách đầu tư, ngân sách huấn luyện, ngân sách nhân lực, ngân sách nguyên vật liệu,…Đừng nghĩ rằng, nhượng quyền kinh doanh sẽ tốn ít ngân sách mà xem thường việc lên plan quản lý tài chính. Nếu bạn đang và sẽ kinh doanh nhượng quyền thì hãy xem xét đến khả năng tài chính của mình. 

VI. Danh Sách Các Nhà Hàng Nhượng Quyền Thương Hiệu Tại Việt Nam 

Danh sách thương hiệu phát triển franchise

  Sản phẩm Quy mô Số cửa tiệm tại Việt Nam Ngân sách nhượng quyền Pizza Hut Pizza 12.000 chi nhánh trên 98 quốc gia 30 cửa tiệm $300.000 – $1.200.000 KFC Fastfood 20.000 quán ăn tại 123 quốc gia 140 cửa tiệm $1.300.000 – $2.400.000 Lotteria Fastfood 1.577 cửa tiệm (2005) 210 cửa tiệm $250.000 Kichi Kichi Búp Phê lẩu băng chuyền   24 cửa tiệm tại 2 Tp lớn $300.000 Jollibee Fastfood 900 cửa tiệm 70 cửa tiệm $250.000 – $300.000 Burger King Burger 17.000 cửa tiệm tại 100 quốc gia 17 cửa tiệm $50.000 – $300.000 Domino’s Pizza Pizza 10.000 cửa tiệm 40 cửa tiệm $250.000

VII. Kết

Điểm qua một vài nội dung trọng yếu, bạn có thể hình dung ít nhiều về khái niệm franchise là gì cũng như các hoạt động xoay quanh khái niệm này. Dù mới nổi lên vài năm gần đây nhưng tất cả chúng ta không thể phủ thu được thành công mà các doanh nghiệp franchise thu được trong việc phát triển thị trường. Không những vậy nhờ có hình thức nhượng quyền kinh doanh này mà Việt Nam đã thu hút được không ít nguồn vốn đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, những ánh hào quang luôn đi kèm với cái giá phải trả, những doanh nghiệp quyết định kinh doanh nhượng quyền cần ưu tiên khắc phục vấn đề tài chính để con đường phát triển thuận tiện hơn. Mong rằng với những tri thức trên có thể giúp bạn hiểu hơn về hình thức nhượng quyền thương mại này!