Làng nghề dệt lụa truyền thống nghìn năm
Làng lụa Vạn Phúc (hay còn được gọi là làng lụa Hà Đông) nằm tại phường Vạn Phúc, quận Hà Đông, cách trung tâm Hà Nội hơn 10 km. Vốn tồn tại hơn một nghìn năm, làng là một trong những làng lụa dệt tơ tằm đẹp và nổi tiếng nhất Việt Nam.
Từ trung tâm Hà Nội, bạn có thể tới làng lụa Vạn Phúc qua đường Nguyễn Trãi tới bưu điện Hà Đông thì rẽ phải, hoặc đi theo tuyến đường Lê Văn Lương – Tố Hữu. Mặc dù tại đây, quá trình đô thị hóa đang diễn ra nhanh chóng, nhưng làng lụa Vạn Phúc vẫn ít nhiều giữ được vẻ đẹp cổ kính.
(Ảnh: Phương Linh)
Làng lụa Vạn Phúc xưa kia có tên Vạn Bảo, do kị húy nhà Nguyễn nên đã đổi thành Vạn Phúc. Năm 1931 lần đầu tiên lụa Vạn Phúc được giới thiệu ra thị trường quốc tế ở hội chợ Marseille và được người Pháp đánh giá là loại sản phẩm tinh xảo nhất của vùng Đông Dương. Đến năm 1958, lụa Vạn Phúc xuất sang các nước Đông Âu và đến nay được ưu chuộng tại nhiều nước trên thế giới.
Trải qua nhiều thế hệ, lụa Vạn Phúc vẫn giữ được nét đẹp truyền thống và đang đi đầu trong ngành dệt nước ta. Lụa làng Vạn Phúc được đánh giá là đẹp và bền. Hoa văn trên lụa rất đa dạng, trang trí đối xứng với nhau, đường nét không rườm ra, phức tạp mà luôn tạo cảm giác phóng thoáng, dứt khoát.
(Ảnh: Phương Linh)
Nguyên liệu làm lụa Vạn Phúc chủ yếu là từ tơ tằm vì độ mềm mại, dẻo dai của nó. Để tạo ra những sản phẩm tơ lụa hoàn hảo, người thợ phải trải qua rất nhiều công đoạn kì công như tơ, hồ sợi, dệt, nhuộm, phơi căng… Ở bất kì công đoạn nào người nghệ nhân cũng phải hết sức cẩn thận, túc trực theo dõi ngay cả khi công đoạn cần đến máy móc thực hiện.
Tơ lụa Vạn Phúc có nhiều loại mẫu mã đa dạng. Hoa văn có bốn loại: động vật, thực vật, đồ vật, hình họa. Trong các loại lụa cổ truyền, nổi tiếng nhất là lụa Vân, loại lụa này có hoa nổi thì bóng mịn trên mặt lụa, hoa chìm thì chỉ thấy khi ra ánh sáng.
(Ảnh: Phương Linh)
Hiện nay, tại làng vẫn có gần 300 hộ dệt, kinh doanh mặt hàng lụa tơ tằm. Hầu hết các doanh nghiệp, hộ gia đình đều hoạt động hết công suất để đáp ứng nhu cầu thị trường. Mỗi năm, làng sản xuất khoảng 2,5 đến 3 triệu mét vuông vải, chiếm 63% doanh thu của toàn bộ làng nghề.
Tuy hiện tại đang có nhiều loại lụa không đảm bảo chất lượng được nhập từ Trung Quốc về, làm ảnh hưởng nhiều đến uy tín và chất lượng của lụa Vạn Phúc nhưng người dân nơi đây vẫn đang cố gắng, chăm chút để tạo ra những sản phẩm tốt nhất và khẳng định lại vị thế của mình.
Đổi mới để thu hút khách du lịch
Cùng với việc lưu giữ và phát triển làng nghề dệt lụa truyền thống, làng lụa Vạn Phúc đang dần đổi mới, trở thành điểm du lịch để bắt nhịp với nhu cầu thị trường về sản phẩm cũng như nhu cầu khám phá, vui chơi, tìm hiểu về làng nghề của du khách.
Đến làng lụa Vạn Phúc thời điểm này, du khách sẽ được chứng kiến sự thay đổi nhanh chóng của làng nghề với hình ảnh văn minh và năng động hơn. Những ngày cuối tuần, làng lụa Vạn Phúc đón nhiều lượt khách du lịch ghé thăm và chụp ảnh.
(Ảnh: Phương Linh)
Trong thời gian gần đây, chính quyền địa phương đã đầu tư cơ sở hạ tầng, chỉnh trang các tuyến phố, tôn tạo di tích. Đặc biệt, ba tuyến phố đi bộ gồm phố lụa, phố ẩm thực, phố sinh vật cảnh – đồ cổ đồng thời được mở ra để du khách tham quan và mua sắm.
Ngay khi đi qua cổng làng, du khách sẽ được ngắm nhìn con đường đi bộ được trang trí bởi những chiếc ô nhiều màu sắc rực rỡ. Dọc hai bên đường đi bộ là các quán hàng san sát nhau, trưng bày và bán các sản phẩm như khăn quàng, áo dài, túi, quần áo… với đa dạng mẫu mã cho du khách lựa chọn. Nếu bạn muốn mặc bộ áo dài chụp ảnh thì tại đây các cửa hàng cũng có dịch vụ cho thuê áo dài.
(Ảnh: Phương Linh)
Một trong những địa chỉ bán hàng uy tín nhất và nổi tiếng nhất là xưởng dệt lụa tơ tằm của nghệ nhân Triệu Văn Mão, cửa hàng lụa Vạn Xuân, hoặc đến khu chợ lụa Vạn Phúc, ở nơi đây bạn có thể tha hồ lựa chọn những sản phẩm ưng ý nhất.
Các điểm tham quan tại làng lụa Vạn Phúc du khách có thể ghé thăm như: Chùa Vạn Phúc, đền thờ tổ nghề, miếu Vạn Phúc, trung tâm bảo tồn lụa Vạn Phúc, trung tâm sinh vật cảnh, phố đồ cổ – đồ xưa, nhà lưu niệm chủ tịch Hồ Chí Minh hay con đường bích họa đầy màu sắc phía trước sân đình làng.
Ngoài ra, du khách cũng có thể ghé thăm những xưởng dệt, nhuộm vải nằm phía sau khu chợ lụa Vạn Phúc để tìm hiểu về quy trình dệt lụa, trực tiếp tiếp xúc với thợ thủ công hay thử trải nghiệm làm một vài công đoạn sản xuất các sản phẩm. Đặc biệt, đến với làng, du khách còn có cơ hội được trải nghiệm làm tranh từ vải vụn tại Hợp tác xã VỤN Art – nơi có những con người khuyết tật đang làm việc tại đây.
(Ảnh: Phương Linh)
Tham quan tại làng lụa Vạn Phúc, bạn Hoàng Khánh Huyền (Hà Nội) chia sẻ: “Đây là lần đầu tiên mình đến với làng lụa Vạn Phúc. Ngay từ khi bước vào cổng làng mình đã rất ấn tượng với không gian rực rỡ sắc màu tại đây. Sau khi tham quan một vòng ở làng, mình đã hiểu rõ hơn về qui trình dệt lụa cũng như mua sắm được vài sản phẩm ưng ý tại đây”.
Kết thúc chuyến tham quan làng lụa Vạn Phúc, du khách có thể thưởng thức những món ăn quen thuộc được bán tại đây như thạch dừa, kem, cốm, cà phê, trà chanh, đồ ăn vặt… với giá cả hợp lí.
(Ảnh: Phương Linh)
Nếu có dịp đến làng lụa Vạn Phúc vào tuần văn hóa du lịch thương mại, du khách sẽ được tham quan và trải ngiệm các hoạt động văn hóa, biểu diễn nghệ thuật đặc sắc được diễn ra ở đây.
Phát triển tour du lịch làng nghề
Phát triển du lịch làng lụa Vạn Phúc đang là hướng đi triển vọng của TP Hà Nội. Tuy nhiên, để có hướng đi đúng đắn và phát huy hiệu quả tiềm năng của làng nghề, cần có sự thay đổi từ nhận thức đến hành động.
Nguồn nhân lực du lịch làm việc trực tiếp tại làng nghề cần phải có kiến thức, hiểu rõ về giá trị kinh tế làng nghề cũng như nét văn hóa đặc trưng tại đây. Chính quyền địa phương cũng cần tạo điều kiện để xây dựng đội ngũ có kĩ năng, chuyên nghiệp, có khả năng giao tiếp, ứng xử tốt, nâng cao trình cao ngoại ngữ để hướng dẫn cho du khách nước ngoài đến tham quan.
Những người bán hàng tại làng lụa Vạn Phúc cần thường xuyên được tập huấn về văn hóa ứng xử, vận động mặc áo dài lụa Vạn Phúc nhằm tạo ấn tượng cho khách tham quan.
(Ảnh: Phương Linh)
Ngoài ra, để du lịch làng lụa Vạn Phúc phát triển, đơn vị chức năng, chính quyền địa phương cần chỉ đạo, kết nối các đơn vị lữ hành với làng nghề trong việc đẩy mạnh xây dựng các chương trình, tour du lịch làng lụa Vạn Phúc nhằm giới thiệu, quảng bá về làng nghề.
Hiện nay, các tour du lịch làng nghề Vạn Phúc trong ngày đang được một số đơn vị lữ hành khai thác, xây dựng kết hợp với các làng nghề khác trong TP Hà Nội. Tuy nhiên, các tour tham quan chưa thực sự đem đến nhiều sự hấp dẫn cho du khách bởi mới chỉ dừng lại ở mức độ tham quan làng mà chưa hiểu hết về nét đặc sắc tại làng nghề.
(Ảnh: Phương Linh)
Anh Lê Viết Hùng – Giám đốc Hợp tác xã VỤN Art, người có nhiều cơ hội tiếp xúc với các du khách tham quan tại làng nghề chia sẻ: “Nhiều du khách khi đến với làng nghề theo tour tham quan chưa khám phá hết được nét đặc sắc tại đây do một vài lí do như lịch trình, thời gian tham quan nhanh chóng, hướng dẫn viên của tour chưa hiểu nhiều về lịch sử, nét đặc trưng tại làng nghề”.
Sự thành bại của các tour tham quan ảnh hướng rất lớn đến hình ảnh, sự phát triển du lịch của làng lụa Vạn Phúc. Để các tour du lịch tham quan làng lụa Vạn Phúc có hiệu quả, các đơn vị lữ hành cần khai thác, xây dựng chương trình tour tham quan triệt để cả nội dung và hình thức, bổ sung những kiến thức về lịch sử, nét đặc trưng tại làng nghề cho các hướng dẫn viên du lịch.
Phát triển du lịch tại làng lụa Vạn Phúc không chỉ bảo tồn nét văn hóa truyền thống mà còn giải quyết được công ăn việc làm, cải thiện thu nhập cho người dân địa phương. Đồng thời, giúp phát triển kinh tế – xã hội, tăng cường hội nhập, thu hút đông đảo khách du lịch ghé thăm.
vietnammoi.
