Top 10 truyện cười dân gian châm biếm vui nhộn hay nhất

Ngày đăng: 08/04/2013, 09:46

Truyện cười dân gian Việt Nam ra đời và phát triển cùng với quá trình lao động sản xuất và đời sống nhân dân. Khi tư duy con người tương đối phát triển, họ ý thức được tầm quan trọng của truyện cười. Nó không chỉ đem lại tiếng cười mua vui cho thiên hạ để cho họ giải tỏa những mệt nhọc, vất vả sau một ngày lao động tích cực mà truyện cười còn có tác dụng phê phán, châm biếm, mỉa mai các thói hư tật xấu của con người. Có khi nó được xem như là một thứ vũ khí sắc bén để đấu tranh chống lại những bất công của tầng lớp trên. Mà tiếng cười ấy, nó phản ánh sự thông minh, tư duy sâu sắc của người Việt nói chung và nhưng con người có trí tuệ, khả năng giao tiếp nhanh nhạy nói riêng. Ở đó đã có sự kết tinh của một quá trình chọn lọc, khái quát và nó xứng đáng được xem là một tác phẩm hoàn chỉnh, một chỉnh thể thống nhất và toàn vẹn . Đề tài “nghệ thuật truyện cười dân gian Việt Nam” còn khá mới mẻ, hấp dẫn. Cho nên tôi chọn đề tài này với mong muốn đi sâu khai thác một số biện pháp gây cười cũng như nó sẽ giúp tôi hiểu thêm về truyện cười dân gian Việt Nam – nó là một yếu tố quan trọng trong thi pháp truyện cười .Đề tài này với hi vọng sẽ góp phần khơi gợi sự chú ý của độc giả, nhằm tăng số lượng cũng như chất lượng cho người đọc về thể loại truyện cười. 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Đề tài nghiên cứu truyện cười đã có một số các công trình của các nhà nghiên cứu như sau: Đinh Gia Khánh – Chu Xuân Diên – Võ Quang Nhơn(2006), Văn học dân gian Việt Nam(tái bản), Nxb Giáo dục Hoàng Tiến Tựu (1997), Mấy vấn đề về phương pháp giảng dạy – nghiên cứu văn học dân gian Hoàng Tiến Tựu (1997), Bình giảng truyện dân gian 2 Vũ NGọc Khánh ( 1 ), Bình giảng thơ ca – truyện dân gian, Nxb Giáo dục Nguyễn Xuân Kính( ), Tổng tập văn học dân gian người Việt, Hoàng Bắc( ), Truyện cười người xưa, Thu Trinh( ), Truyện cười xưa và nay Nguyễn Đức Hiền(1995), 40 truyện Trạng Quỳnh, Nxb Thanh Hóa Lữ Huy Nguyên( ), Truyện cười dân gian Việt Nam- truyện tiếu lâm và các Trạng Chí Vĩnh(2006), Truyện Tiếu lâm Việt Nam, Nxb Văn hóa thông tin Triều Nguyên(2004), Nghệ thuật chơi chữ trong văn chương người Việt, Nxb Giáo dục Còn nhiều bài phân tích, nghiên cứu của nhiều tác giả khác mà tôi chưa thể thống kê ra hết. Nó giúp cho bạn đọc hiểu biết sâu sắc và hứng thú hơn về truyện cười. Mặc dầu đã có nhiều công trình nghiên cứu về truyện cười, nghệ thuật truyện cười, họ đã đưa những đánh giá, nhận xét và nhiều dẫn chứng chứng minh cho bài viết của mình nhưng nhìn một cách tổng thể thì số lượng các công trình nghiên cứu vẫn còn ít và chưa thực sự đáp ứng được hết những nhu cầu ngày càng cao của thể loại này. 3.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1.Đối tượng Với đề tài này, chúng tôi chủ yếu tập trung vào đối tượng nghệ thuật truyện cười dân gian Việt Nam. 3.2.Phạm vi Để thực hiện được vấn đề đó,chúng tôi dựa vào các truyện cười dân gian Việt Nam, liên hệ với một số truyện cười hiện đại cũng như các vấn đề liên quan đến các nhân vật có thực trong truyện như: các địa danh lịch sử, hoàn cảnh lịch sử xã hội, ngôn ngữ địa phương, . 4.Phương pháp nghiên cứu Vận dụng các phương pháp như: 3 Phương pháp thống kê: thống kê các truyện dân gian Việt Nam ,các công trình nghiên cứu đi trước và nhiêu đánh giá, nhận xét .Trên cơ sở đó để ta có một cái nhìn khách quan, tổng thể hơn về vấn đề. Phương pháp phân tích, tổng hợp: cùng với việc thống kê cần phải có một óc phân tích, tổng hợp một cách logic, hợp lý. Vừa tổng hợp vừa đưa ra những dẫn chứng để phân tích, mổ xẻ vấn đề. Phương pháp thi pháp học: vận dụng các khái niệm,các phương pháp và các tri thức trong thi pháp học để làm rõ nghệ thuật truyện cười. Phương pháp logic học: bất kì một vấn đề gì cũng cần phải sử dụng phương pháp này, dù ít dù nhiều. Bởi phương pháp logic giúp ta có một cách phân tích đúng đắn cả về trình tự sắp xếp, cách nghiên cứu khoa học và tiết kiệm được thời gian. Phương pháp đối chiếu – so sánh: sử dụng phương pháp này để đối chiếu, so sánh sự giống và khác nhau giữa các truyện ở các vùng miền, các giai đoạn lịch sử hay là giữa truyện cười dân gian Việt Nam truyền thống và truyện cười hiện đại. 5.Bố cục của đề tài Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, đề tài chúng tôi kêt cấu gồm có ba chương sau: Chương 1.Giới thiệu chung về truyện cười dân gian Việt Nam Chương 2.Khảo sát một số biện pháp gây cười trong truyện cười dân gian Việt Nam. Chương 3.Giá trị của tiếng cười trong truyện cười dân gian Việt Nam 6.Đóng góp của đề tài Kế thừa và tiếp tục phát huy nhưng thành tựu của những công trình nghiên cứu nghệ thuật truyện cười đi trước, chúng tôi mong muốn sẽ góp thêm công sức vào việc khảo sát một số biện pháp nghệ thuật gây cười trong truyện cười dân gian Việt Nam- một trong những yếu tố quan trọng trong nghệ thật truyên cười dân gian. Bằng các phương pháp hệ thống, phân tích- tổng hợp, so sánh- đối chiếu,phương pháp thi pháp học và phương pháp logic học, .để hệ thống hóa vấn đề nghệ thuật truyện cười dân gian Việt Nam một cách khái quát, 4 đầy đủ nhất. Nhằm mục đích giúp bạn đọc tìm hiểu, khám phá và phân tích những phần tiếp theo . 5 NỘI DUNG Chương 1. Giới thiệu chung về truyện cười dân gian Việt Nam 1.1. Khái niệm truyện cười Truyện cười là những truyện kể về những hiện tượng đáng cười trong cuộc sống, trong hành vi của người đời, nhằm gây ra tiếng cười. Có thể là tiếng cười mỉm,nhưng thường là cười giòn giã. Có thể là cười một cách vui vẻ, nhẹ nhàng nhưng thường là cười mà phẫn nộ, mà khinh ghét. Truyện cười chia thành hai loại chính: Truyện cười kết chuỗi: là những mẫu giai thoại hài hước xoay quanh một nhân vật có thực hiawcj được coi là có thực (Trạng ). Nói về Trạng Quỳnh- một con người nổi tiếng trong nhân dân, không ai là không nghe nhắc đến, có viết” .Từ ngày cụ Quỳnh mất đến nay, người ta vẫn nghe nhắc đến con người ấy,đến Trạng Quỳnh và kể truyện Trạng Quỳnh, đâu phải là điều ngẫu nhiên . Nhưng đó là truyện. Còn con người, phải có một con người có thật, phải từ một con người có thật và ta đã tim được con người đó. Đọc sách, đọc những bài phú và gia phả, tôi đủ tin, rất tin .”- (Phạm Văn Đồng) Tại xã Hoằng Lộc( Thanh Hóa) hiện lên vẫn còn di tích lịch sử quốc gia về dòng họ Trạng Quỳnh, trên bàn thờ còn đề đôi câu đối bằng chữ Hán: Lê đại kỳ tài, giai tác thế truyền, Danh phú đặc tuyển Thang Châu ngạo cốt, cống sinh dân mộ, Trạng Nguyên vinh xưng Dịch nghĩa: Đời Lê bậc kỳ tài, sáng tác đẹp truyền đời được đặc biệt tuyển trong sách “Danh phú” Đất Thang Châu( Thanh Hóa) người ngang tàng khí cốt, đỗ hương cống được dân mến chuộng tôn gọi Trạng Nguyên. 6 – (Nhà nghiên cứu văn học lão thành Tảo Trang Vũ Tuấn Sán đề tặng) – Vào giữa thế kỉ XVIII đến cuối thế kỉ XIX, khi chế độ phong kiến đang trên bước đường suy tàn và bắt đầu bộc lộ bản chất xấu xa, tàn nhẫn, đúng lúc đó Trạng Quỳnh xuất hiện đánh cho tơi bời từ trên xuống dưới, từ Vua- Chúa, quan lại cho đến những tên lính tham lam, cậy thế vơ vét tiền bạc của nhân dân và đánh vào tận những tường thành của chế độ phong kiến lỗi thời, vào thần thánh, .không một chút nể nang. Truyện cười không kết chuỗi :là truyện cười có kết cấu hoàn chỉnh tồn tại độc lập mang tính phiếm chỉ( chỉ chung, không có tính xác định cụ thể về thời gian, không gian, địa điểm, nhân vật ). Truyện cười không kết chuỗi chia thành nhiều tiểu loại khác nhau: + Truyện khôi hài( hài hước) là truyện có tiếng cười nhằm mục đích mua vui là chủ yếu, không hoặc it có tính chất phê phán đả kích. Chẳng hạn như: truyện Tay ải tay ai, Ba anh mê ngủ, . Truyện Ba anh mê ngủ kể rằng ba anh uống rượu say cung ngủ một giường. Giáp ngứa đùi nhưng lại cứ nhè đùi Ất mà gãi. Gãi mãi không thấy khỏi ngứa, lại càng gãi mạnh đến nỗi đùi Ất bị chảy máu lênh láng. Ất thức dậy thấy ướt đùi lại ngỡ Bính đái dầm, đánh thức Bính dậy. Bính dậy đi đái, nghe thấy tiếng lọc rượu ở hàng xóm, tưởng mình đái chưa hết, cứ đứng mãi. Bỗng có lính đi tuần thấy Bính đứng đầu nhà, ngò đâu là thằng kẻ trộm, kêu lên: “Có trộm! ”. Bính giật mình, chui qua giậu vào nhà hàng xóm, bi lính vụt vào lưng mấy gậy. Người hàng xom thấy động, chạy ra. Bính vội xua tay bảo:”Suỵt! Im ., ngoài ấy có người vừa phải đòn!” Ba anh chàng này đã mất hết cảm giác đúng đắn về hiện thực, mà họ cứ tưởng mình tỉnh táo lắm. Mâu thuẫn này là cơ sở của sư hài hước. Tiêng cười bật ra, để “tố cáo” mâu thuẫn ấy; Ngoài ra, nó không tố cáo một cái gì lạc hậu, xấu xa, phản động. Truyện cười này đặt ra để mua vui, giải trí gọi là truyện khôi hài. + Truyện trào phúng( hay châm biếm) chứa đựng tiếng cười có nội dung phê phán, đả kích mạnh mẽ như: Lạy cụ đề ạ, truyện Phú hộ ngã sông, truyện Nam mô boong, . 7 Chẳng hạn như truyện Thà bị rang khô, tên keo kiệt trong truyện chỉ vì tham lam đồng tiền của một đứa bé đánh rơi, vì muốn lddoatj được, nhất định lấy cho được đồng tiền ấy. Hắn “vội vàng nhét đồng tiền vào mồm” rồi “hắn vội nuốt đồng tiền” khi đứa bé đòi nhưng lại mắc ngay ở cuống họn. Thật là tội nghiệp cho hắn, chỉ vì một đồng tiền mà phải bán rẻ lòng tự trọng, danh dự, nhân phẩm của mình. Để phải trả giá cho lòng tham ấy bằng cả tính mạng của mình và ngàn đời sau còn kể mãi về cái chết của tên keo kiệt này. Tiếng xấu còn dơ ngan năm sau, con cháu của lão biết giấu mặt đi đâu. Mà không chỉ dừng lại ở đó, gần chết hắn gọi các con lại hỏi: cha chết thì chôn thế nào. Ta cứ tưởng hắn quan tâm đến mồ yên mả đẹp là chuyện thường tình của người sắp đi xa, hợp với lẽ tự nhiên. Không ngờ hắn lại lắc đầu ngầy ngậy khi đứa con lớn nói sẽ mua cho cõ quan tài lớn, mời hòa thượng và đạo sĩ cầu kinh. Còn đứa con út hiểu lòng cha, hắn nói: “Sau khi cha chết chúng con phải học theo cha, con sẽ bỏ cha vào chảo luộc, rồi xẻo thịt giả làm thịt la đem bán”, hắn nghe xong vui mừng khôn xiết. Vẫn chưa xong, vừa nhắm mắt hắn nói:” Lúc xẻo thịt nhất định phải chú ý lấy một đồng tiền mắc trong cuống họng của cha nhé”, hắn mới chịu nhắm mắt chết hẳn. Đến lúc sắp hồn lìa khỏi xác, lúc con người thoát mọi tính toán, mọi mưu toan của cuộc sống để về với cõi yên tĩnh, vĩnh hằng, người ta muốn trăng trối những lời tốt đẹp cho con cháu,quý trọng giây phút thiêng liêng ấy thì hắn lại chỉ chăm chăm một việc nhớ nhắc đến một đồng tiền trong cổ họng. Đặc biệt là sau khi chết, nghe Diêm Vương quyết định trừng phạt tội tham lam quá đáng của hắn bằng cách bỏ vào vạc dầu thì hắn vội quỳ xuống nói: “ Thưa Diêm Vương, xin ngài hãy giữ lại chỗ dầu, gửi về cho nhà tôi, tôi nguyện được rang khô trong chảo!”. Tiêng cười chua chát, cay đắng tận cổ họng bởi một thói tham lam, keo kiệt tới tột cùng của lão. Thật hết chỗ nói. Qua đó, truyện châm biếm, đả kích mạnh mẽ vào nhưng thói hư tật xấu của con người. + Truyện tiếu lâm(theo nghĩa hẹp) là những truyện cười dân gian mang yếu tố tục, có tác dụng gây cười mạnh mẽ. Ví dụ như truyện Đỡ đẻ giỏi nhất đời, Đầy tớ, Trời sinh ra thế, Thơm rồi lại thối, . 8 Truyện cười là truyện kể để cười, tức là để gây ra cái cười. Vì thế, muốn hiểu được cặn kẽ nó phải làm rõ hai khái niệm: cái đáng cười và cái cười. + Cái đáng cười là cái gây ra cái cười. Đó là những hiện tượng mang một loại mâu thuẫn đặc biệt: hình thức bên ngoài có vẻ hợp lẽ tự nhiên nhưng thực chất bên trong lại trái tự nhiên; hình thức bên ngoài có vẻ phù hợp với nội dung bên trong, nhưng lại để lộ ra sự không phù hợp. Tom lại ở đó có một cái gì đó ngược đời. + Cái cười là hành động cười, do cái đáng cươidf và do trí óc ta phát hiện cái đáng cười. Như vậy tất nhiên, phải có cái đáng cười thì mới có cái cười. Nhưng có cái đáng cười mà trí óc ta không phát hiện ra nó, tức cái ngược đời không phát hiện ra ở hiện tượng thì cũng không có cái cười. 1.2. Một số đặc điểm về truyện cười dân gian Việt Nam Truyện cười là thể loại truyện kể ngắn gọn bậc nhất. Dài cũng chỉ đến 15 – 20 câu. Ngắn thì 5 – 7 câu. Trung bình khoang trên dưới 10 câu. Tuy ngắn thế, nhưng cũng là “ cả một câu chuyện” có mở đầu, có diễn biến, có kết thúc. Và cũng có nhân vật, lại phần lớn là nhân vật”có nét”, khó quên. Toàn bộ các yếu tố của thi pháp truyện cười, như kết cấu, nhân vật, ngôn ngữ kể chuyện đều phục vụ mục đích gây cười. Truyện cười có những tiếp điểm với những thể loại sử dụng cái cười như truyện cổ tích (nhiều khi truyện cổ tích cũng đã có yếu tố gây ra tiếng cười. Trong truyện Cây tre trăm đốt, truyện Dì phải thằng chết trôi, Tôi phải đôi sấu sành, .tác giả dân gian lam ta cười vì những hành động, cử chỉ, những hoàn cảnh của nhân vật) hay truyện ngụ ngôn (Thầy bói xem voi, Mèo lại hoàn mèo, .) tuy có gây ra tiếng cười nhưng mục đích của nó chỉ giữ vai trò điểm xuyết làm cho truyện thêm duyên dáng, đậm đà mà thôi chứ không chiếm vị trí trung tâm trong sự phát triển của câu truyện. Còn truyện cười trái lại bao giờ cũng nhằm mục đích gây cười. Đằng sau mục đích gây ra tiêng cười, còn có thể còn mục đích khác sâu xa hơn (ở truyện cười trào phúng) nhưng trước hết phải đạt mục đích gây cười đã. Kho tàng truyện cười dân gian Việt Nam lấy từ nhiều nguồn tư liệu khác nhau, từ truyện Trạng Quỳnh với trí tuệ và sức tưởng tượng phong 9 phú của nhân dân, nhân vật Trạng Quỳnh được xây dựng nên với sự thông minh, nghịch ngợm đến cao độ, đả kích vào bọn quan lại Vua – Chúa phong kiến thối nát; Cho đến truyện Trạng Bói (Trạng Lợn). Trạng Lợn tên là Chung Nhi, đã được hư cấu từ nguyên mẫu Dương Đình Chung- cậu bé văn dốt vũ dát, nhờ số đỏ và gan liều nên được danh tiếng, được vợ đẹp và trở thành “ Chân Trạng Nguyên” rồi “Lương Quốc Trạng Nguyên” . Qua hình ảnh Chung Nhi, tác giả đã cất tiếng cười chế giễu xã hội thời Lê – Trịnh, tất cả những giá trị lớn lao nhất, những gì trang nghiêm nhất chỉ còn là lớp vỏ che đậy bên ngoài, một tấn hài kịch- một xã hội được xây dưng trên sự giả dối, mọi thứ đều giả, kể cả trí tuệ cũng là trí tuệ giả; Truyện Xiển Bột, truyện Thủ Thiệm ra đời lúc ác giả ác bá- tay sai giặc Pháp xâm lược, bọn hãnh tiến vì đồng tiền, quên đạo lý dân tộc,nhân dân ta chịu cảnh”một cổ hai troong” chịu bao khó khăn, đói khổ. Truyện cười giai đoạn này không chỉ mang tính chất châm biếm đả kích bọn Vua chúa, quan lại, địa chủ mà cả bọn thực dân Pháp và cả cười vào những thói hư tật xấu của người đời. Tiêng cười mang đậm màu sắc từng vùng miền, tùy hoàn cảnh và ngôn ngữ địa phương mà có những nét đặc trưng riêng, nét độc đáo riêng. Tiếng cười của Thủ Thiệm “tếu hơn”, tiếng cười của Xiển Bột “cay” hơn; Truyện Ba Giai – Tú Xuất in đậm của văn minh đô thị đang bước phát triển cùng một thứ đạo lý bình dân phường phố. Đó là quan niệm ứng xử của một số không ít người dân thành thị .và còn nhiều truyện cười dân gian khác nữa mà chung ta chưa sưu tầm hết. Tất cả những truyện cười đó nhiều khi có sự trùng lặp về mô típ giống nhau nhưng đó là điều không tránh khỏi trong điều kiện truyện cười chủ yếu truyền miệng và được nhân dân sáng tác để mua vui hoặc chế giễu, đả kích đối tượng tầng lớp trên lúc bấy giờ. Vì truyện cười trước hết bao giờ cũng nhằm mục đích gây cười nên mọi chi tiết, sự kiện từ lời nói nhân vật, hành động, cử chỉ đều đáng cười và được đặt trong tình huống hoàn cảnh đáng cười, đầy kịch tính để cho nhân vật bộc lộ cái cười một cách tự nhiên, bất ngờ. Việc một số biện pháp nghệ thuật như phóng đại, ngoa dụ, nghệ thuật chơi chữ, . truyện cười đạt đến hiệu quả cao cho mục đích gây cười. 10 Chương 2. Khảo sát một số biện pháp gây cười trong truyện cười dân gian Việt Nam 2.1.Nhân vật Khác với nhân vật truyện cổ tích có cả một số phận, cuộc đời, nhân vật truyện cười đơn giản chỉ là hành vi ứng xử của nhân vật trong một hoàn cảnh nhất định và hành vi ứng xử ấy luôn luôn biểu hiện ở lời nói, cử chỉ đáng cười. Đó chỉ là những “lát cắt” trong cuộc đời, số phận nhân vật mà thôi. Tuy nhiên, ở đó nó hội tụ được tất cả những nét đặc sắc, những đặc điểm cơ bản tiêu biểu đáng cười mà tác giả dân gian muốn gửi gắm. Nhân vật trong truyện cười xuất hiện mọi tầng lớp trong xã hội, từ Vua chúa, thần thánh, quan lại, địa chủ, sư sãi, ông đồ, . cho tới những con người bình dân. Họ đã tạo ra một bức tranh xã hội sinh động, phong phú và đời sống sinh hoạt của nhân dân trong hoàn cảnh lúc bấy giờ. Nhân vật trong truyện cười “có nét” độc đáo, khó quên, dễ hình dung và ta có thể bắt gặp một “kiểu” người trong xã hội. Các nhân vật trong truyện Trạng (như Trạng Quỳnh, Trạng Lợn, Xiển Bột, Thủ Thiệm,Thằng Cuội, Ông Ó, Ba Phi, .) thuộc hệ thống những truyện kể về kiểu nhân vật trí xảo, “đối xứng” với hệ thống những truyện về nhân vật khờ khạo. Nhân vật chính trong truyện cười là nhân vật bị cười và nhân vật “sinh sự” (như chú tiểu trong truyện Đậu phụ, anh đầy tớ trong truyện Chốc nữa tao sang, .) lại có kẻ khờ khạo, không cố ý, còn nhân vật chính trong truyện Trạng, nhìn chung là nhân vật tài trí, trí xảo chuyện đi đánh động những mâu thuẫn đáng cười trong “tấn trò đời”. Nhân vật trong truyện cười là kiểu nhân vật gây cười, nó được bộc lộ qua cách đặt tên nhân vật, lời nói đáng cười, cử chỉ đáng cười, . 2.1.1. Cách đặt tên nhân vật Hệ thống nhân vật trong truyện cười rất phong phú, đa dạng, tuy chỉ là một “lát cắt” trong cuộc đời, số phận nhân vậtnhuwng mỗi nhân vật đều có “ nét” rất độc đáo, rất riêng. Hầu hết các nhân vật truyện cười mang tính chất phiếm chỉ, có nghĩa là mỗi nhân vật xuất hiện với những cái tên chung chung chứ không phải là một con người cụ thể nhất định nào đó. Cách đặt […]… Tiếng cười cất lên hả hê, giòn giã, đánh một đòn mạnh vào bọn tầng lớp phong kiến tham lam bất chính, cướp mồ hôi xương máu của nhân dân mà đại diện là tên quan huyện Tiền Đã là cười giòn giã nhất nghệ thuật gây cười Muốn gây cười không thể không có lời nói đáng cười, cử chỉ đáng cười, hoàn cảnh đáng cười, … đại đa số các truyện, nhất là truyện dài, các yếu tố ấy được kết hợp với nhau để gây cười 2.2 Kết cấu kịch tính, bất ngờ Mỗi truyện cười như một vở hài kịch nhỏ Và yếu tố bất ngờ thường gắn với việc đột nhiên bộc lộ mâu thuẫn ở trong hiện tượng Dầu bố cục theo cách nào thì truyện cười dân gian cũng thường nhằm đạt được kịch tính cao nhất Để gây ra tiếng cười giòn giã, truyện cười dân gian phải tập… Chẳng phải là hiện tượng chơi chữ cách gần âm (câu tiếng Việt gần âm với câu Hán Việt) đó sao 2.3.1.3 Chơi chữ theo cách phiên âm tiếng nước ngoài Phiên âm tiếng nước ngoài trong truyện cười Việt Nam hiện đại thì dung lượng chủ yếu của các truyện cười sử dụng cách phiên âm tiếng nước ngoài chủ yếu là… cho truyện cười dân gian + Cùng âm Hán Việt – Hán Việt Hiện tượng vận dụng từ cùng âm Hán Việt trong Việt đi sâu vào đời sống của nhân dân ta, vào truyện cười là điều không thể tránh khỏi Chơi… một tình huống rất kịch tính Đến đây lợn bị chưng hửng còn chúng ta thì chợt nhận ra bản chất của Diêm Vương để phá lên cười Cười trong đau xót, cười mỉa mai châm biếm, cười ra nước mắt Đó chính là bố cục “gói kín, mở nhanh” 2.3 Nghệ thuật chơi chữ trong truyện cười dân gian Viêt Nam 2.3.1 Chơi chữ bằng phương tiện ngữ âm và chữ viết 2.3.1.1.Chơi chữ theo cách cùng âm Từ ngữ cùng âm với cụm từ tự do… đáng cười Có những truyện lấy một cử chỉ, một tư thế hoặc một hành động ngộ nghĩnh để gây cười Truyện cười là một thể loại văn học dân gian, mang tính truyền miệng, nó có một phương thức diễn xướng đặc biệt trên sân khấu, nhất là có những anh vai hề Với dáng bộ có chút “ khác người”, cùng với những cử chỉ, hành động rất “ ngố” đã tạo nên một tràng cười “vỡ 13 bụng” Lời nói đáng cười và cử chỉ đáng cười. .. Những truyện như Sao văn tế, Sang cả mình con, Đánh chết nửa người, Một với một là ba, Thợ may, là những truyện chủ yếu dùng lời nói đáng cười Nếu không có những lời nói đáng cười đó thì những hành động, cử chỉ kia của nhân vật sẽ không phát huy được hết tác dụng, hiệu quả trong thủ thuật gây cười Và như thế, việc có mặt của lời nói đáng cười là một trong những yếu tố không thể thiếu trong truyện cười. .. những yếu tố gây cười, vào những nét phóng đại, vào những yếu tố bất ngờ, kịch tính Vì vậy, truyện cười dân gian rất kỵ việc miêu tả dài dòng, kể lể lôi thôi Chỉ những chi tiết thật là cần thiết mới đưa vào trong truyện Người kể chuyện nói quá nhiều thì chỉ làm loãng nội dung của truyện. Người kể chuyện cười mà lại xen vào giải thích thì chỉ làm mất hứng thú thính giả Ngược lại kể chuyện cười mà không… to, tiếng cười càng giòn giã 2.2.2 Kết cấu “gói kín, mở nhanh” Kiểu kết cấu này tác giả dân gian chỉ làm cho chúng ta cười vào lúc kết thúc truyện Mọi kịch tính, bất ngờ đều được giấu kín, được dồn nén đến tận cùng của truyện Khi tiếng cười sảng khoái, cười giòn giã cất lên thì cũng là lúc câu truyện kết thúc Trong truyện Tao thèm quá, khi oan hồn con lợn xuống âm phủ gặp Diêm Vương để tố cáo bọn dồ… thời Cho nên yếu tố Hán Việt đi sâu vào đời sống của nhân dân ta, vào truyện cười là điều không thể tránh khỏi Chơi chữ bằng cách sử dụng các từ cùng âm Hán Việt đã làm cho hệ thống truyện sau: “Ông nọ khoe ngôi nhà mới với khách Nhìn ra cửa sau, ông nói: – Ông xem, hậu môn này của tôi có được không? Người khách hóm hỉnh, đáp: Thật là đại . truyện cười dân gian Việt Nam Chương 2.Khảo sát một số biện pháp gây cười trong truyện cười dân gian Việt Nam. Chương 3.Giá trị của tiếng cười trong truyện. đối tượng nghệ thuật truyện cười dân gian Việt Nam. 3.2.Phạm vi Để thực hiện được vấn đề đó,chúng tôi dựa vào các truyện cười dân gian Việt Nam, liên

Truyện cười dân gian Việt Nam ra đời và phát triển cùng với quá trình lao động sản xuất và đời sống nhân dân 1 Mở đầu 1.Mục đích, ý nghĩa chọn đề tàira đời và phát triển cùng với quá trình lao động sản xuất và đời sống nhân dân. Khi tư duy con người tương đối phát triển, họ ý thức được tầm quan trọng củacười. Nó không chỉ đem lại tiếngmua vui cho thiên hạ để cho họ giải tỏa những mệt nhọc, vất vả sau một ngày lao động tích cực màcòn có tác dụng phê phán, châm biếm, mỉa mai các thói hư tật xấu của con người. Có khi nó được xem như là một thứ vũ khí sắc bén để đấu tranh chống lại những bất công của tầng lớp trên. Mà tiếngấy, nó phản ánh sự thông minh, tư duy sâu sắc của ngườinói chung và nhưng con người có trí tuệ, khả năng giao tiếp nhanh nhạy nói riêng. Ở đó đã có sự kết tinh của một quá trình chọn lọc, khái quát và nó xứng đáng được xem là một tác phẩm hoàn chỉnh, một chỉnh thể thống nhất và toàn vẹn . Đề tài “nghệNam” còn khá mới mẻ, hấp dẫn. Cho nên tôi chọn đề tài này với mong muốn đi sâu khai thác một số biện pháp gâycũng như nó sẽ giúp tôi hiểu thêm về- nó là một yếu tố quan trọng trong thi pháp.Đề tài này với hi vọng sẽ góp phần khơi gợi sự chú ý của độc giả, nhằm tăng số lượng cũng như chất lượng cho người đọc về thể loạicười. 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Đề tài nghiên cứuđã có một số các công trình của các nhà nghiên cứu như sau: Đinh Gia Khánh – Chu Xuân Diên – Võ Quang Nhơn(2006), Văn họcNam(tái bản), Nxb Giáo dục Hoàng Tiến Tựu (1997), Mấy vấn đề về phương pháp giảng dạy – nghiên cứu văn họcHoàng Tiến Tựu (1997), Bình giảng2 Vũ NGọc Khánh ( 1 ), Bình giảng thơ ca -gian, Nxb Giáo dục Nguyễn Xuân Kính( ), Tổng tập văn họcngười Việt, Hoàng Bắc( ),người xưa, Thu Trinh( ),xưa và nay Nguyễn Đức Hiền(1995), 40Trạng Quỳnh, Nxb Thanh Hóa Lữ Huy Nguyên( ),Nam-tiếu lâm và các Trạng Chí Vĩnh(2006),Tiếu lâmNam, Nxb Văn hóa thông tin Triều Nguyên(2004),chơi chữ trong văn chương người Việt, Nxb Giáo dục Còn nhiều bài phân tích, nghiên cứu của nhiều tác giả khác mà tôi chưa thể thống kê ra hết. Nó giúp cho bạn đọc hiểu biết sâu sắc và hứng thú hơn vềcười. Mặc dầu đã có nhiều công trình nghiên cứu vềcười,cười, họ đã đưa những đánh giá, nhận xét và nhiềuchứng chứng minh cho bàicủa mình nhưng nhìn một cách tổng thể thì số lượng các công trình nghiên cứu vẫn còn ít và chưa thực sự đáp ứng được hết những nhu cầu ngày càng cao của thể loại này. 3.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1.Đối tượng Với đề tài này, chúng tôi chủ yếu tập trung vào đối tượngNam. 3.2.Phạm vi Để thực hiện được vấn đề đó,chúng tôi dựa vào cácNam, liên hệ với một sốhiện đại cũng như các vấn đề liên quan đến các nhân vật có thực trongnhư: các địa danh lịch sử, hoàn cảnh lịch sử xã hội, ngôn ngữ địa phương, . 4.Phương pháp nghiên cứu Vận dụng các phương pháp như: 3 Phương pháp thống kê: thống kê các,các công trình nghiên cứu đi trước và nhiêu đánh giá, nhận xét .Trên cơ sở đó để ta có một cái nhìn khách quan, tổng thể hơn về vấn đề. Phương pháp phân tích, tổng hợp: cùng với việc thống kê cần phải có một óc phân tích, tổng hợp một cách logic, hợp lý. Vừa tổng hợp vừa đưa ra nhữngchứng để phân tích, mổ xẻ vấn đề. Phương pháp thi pháp học: vận dụng các khái niệm,các phương pháp và các tri thức trong thi pháp học để làm rõcười. Phương pháp logic học: bất kì một vấn đề gì cũng cần phải sử dụng phương pháp này, dù ít dù nhiều. Bởi phương pháp logic giúp ta có một cách phân tích đúngcả về trình tự sắp xếp, cách nghiên cứu khoa học và tiết kiệm được thời gian. Phương pháp đối chiếu – so sánh: sử dụng phương pháp này để đối chiếu, so sánh sự giống và khác nhau giữa cácở các vùng miền, các giai đoạn lịch sử hay là giữathống vàhiện đại. 5.Bố cục của đề tài Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, đề tài chúng tôi kêt cấu gồm có ba chương sau: Chương 1.Giới thiệu chung vềChương 2.Khảo sát một số biện pháp gâytrongNam. Chương 3.Giá trị của tiếngtrong6.Đóng góp của đề tài Kế thừa và tiếp tục phát huy nhưng thành tựu của những công trình nghiên cứuđi trước, chúng tôi mong muốn sẽ góp thêm công sức vào việc khảo sát một số biện phápgâytrongNam- một trong những yếu tố quan trọng trongthậtgian. Bằng các phương pháp hệ thống, phân tích- tổng hợp, so sánh- đối chiếu,phương pháp thi pháp học và phương pháp logic học, .để hệ thống hóa vấn đềmột cách khái quát, 4 đầy đủ nhất. Nhằm mục đích giúp bạn đọc tìm hiểu, khám phá và phân tích những phần tiếp theo . 5 NỘI DUNG Chương 1. Giới thiệu chung về1.1. Khái niệmlà nhữngkể về những hiện tượng đángtrong cuộc sống, trong hành vi của người đời, nhằm gây ra tiếng cười. Có thể là tiếngmỉm,nhưng thường làgiòn giã. Có thể làmột cách vui vẻ, nhẹ nhàng nhưng thường làmà phẫn nộ, mà khinh ghét.chia thành hai loại chính:kết chuỗi: là những mẫu giai thoại hài hước xoay quanh một nhân vật có thực hiawcj được coi là có thực (Trạng ). Nói về Trạng Quỳnh- một con người nổi tiếng trong nhân dân, không ai là khôngnhắc đến, có viết” .Từ ngày cụ Quỳnh mất đến nay, người ta vẫnnhắc đến con người ấy,đến Trạng Quỳnh và kểTrạng Quỳnh, đâu phải là điều ngẫu nhiên . Nhưng đó là truyện. Còn con người, phải có một con người có thật, phải từ một con người có thật và ta đã tim được con người đó. Đọc sách, đọc những bài phú và gia phả, tôi đủ tin, rất tin .”- (Phạm Văn Đồng) Tại xã Hoằng Lộc( Thanh Hóa) hiện lên vẫn còn di tích lịch sử quốc gia về dòng họ Trạng Quỳnh, trên bàn thờ còn đề đôi câu đối bằng chữ Hán: Lê đại kỳ tài, giai tác thế truyền, Danh phú đặc tuyển Thang Châu ngạo cốt, cống sinhmộ, Trạng Nguyên vinh xưng Dịch nghĩa: Đời Lê bậc kỳ tài, sáng tác đẹpđời được đặc biệt tuyển trong sách “Danh phú” Đất Thang Châu( Thanh Hóa) người ngang tàng khí cốt, đỗ hương cống đượcmến chuộng tôn gọi Trạng Nguyên. 6 – (Nhà nghiên cứu văn học lão thành Tảo Trang Vũ Tuấn Sán đề tặng) – Vào giữa thế kỉ XVIII đếnthế kỉ XIX, khi chế độ phong kiến đang trên bước đường suy tàn và bắt đầu bộc lộ bản chất xấu xa, tàn nhẫn, đúng lúc đó Trạng Quỳnh xuất hiện đánh cho tơi bời từ trên xuống dưới, từ Vua- Chúa, quan lại cho đến những tên lính tham lam, cậy thế vơ vét tiền bạc của nhânvà đánh vào tận những tường thành của chế độ phong kiến lỗi thời, vào thần thánh, .không một chút nể nang.không kết chuỗi :làcó kết cấu hoàn chỉnh tồn tại độc lập mang tính phiếm chỉ( chỉ chung, không có tính xác định cụ thể về thời gian, không gian, địa điểm, nhân vật ).không kết chuỗi chia thành nhiều tiểu loại khác nhau: +khôi hài( hài hước) làcó tiếngnhằm mục đích mua vui là chủ yếu, không hoặc it có tính chất phê phán đả kích. Chẳng hạn như:Tay ải tay ai, Ba anh mê ngủ, .Ba anh mê ngủ kể rằng ba anh uống rượu say cung ngủ một giường. Giáp ngứa đùi nhưng lại cứ nhè đùi Ất mà gãi. Gãi mãi không thấy khỏi ngứa, lại càng gãi mạnh đến nỗi đùi Ất bị chảy máu lênh láng. Ất thức dậy thấy ướt đùi lại ngỡ Bính đái dầm, đánh thức Bính dậy. Bính dậy đi đái,thấy tiếng lọc rượu ở hàng xóm, tưởng mình đái chưa hết, cứ đứng mãi. Bỗng có lính đi tuần thấy Bính đứng đầu nhà, ngò đâu là thằng kẻ trộm, kêu lên: “Có trộm! ”. Bính giật mình, chui qua giậu vào nhà hàng xóm, bi lính vụt vào lưng mấy gậy. Người hàng xom thấy động, chạy ra. Bính vội xua tay bảo:”Suỵt! Im ., ngoài ấy có người vừa phải đòn!” Ba anh chàng này đã mất hết cảm giác đúngvề hiện thực, mà họ cứ tưởng mình tỉnh táo lắm. Mâu thuẫn này là cơ sở của sư hài hước. Tiêngbật ra, để “tố cáo” mâu thuẫn ấy; Ngoài ra, nó không tố cáo một cái gì lạc hậu, xấu xa, phản động.này đặt ra để mua vui, giải trí gọi làkhôi hài. +trào phúng( hay châm biếm) chứa đựng tiếngcó nội dung phê phán, đả kích mạnh mẽ như: Lạy cụ đề ạ,Phú hộ ngã sông,mô boong, . 7 Chẳng hạn nhưThà bị rang khô, tên keo kiệt trongchỉ vì tham lam đồng tiền của một đứa bé đánh rơi, vì muốn lddoatj được, nhất định lấy cho được đồng tiền ấy. Hắn “vội vàng nhét đồng tiền vào mồm” rồi “hắn vội nuốt đồng tiền” khi đứa bé đòi nhưng lại mắc ngay ở cuống họn. Thật là tội nghiệp cho hắn, chỉ vì một đồng tiền mà phải bán rẻ lòng tự trọng, danh dự, nhân phẩm của mình. Để phải trả giá cho lòng tham ấy bằng cả tính mạng của mình và ngàn đời sau còn kể mãi về cái chết của tên keo kiệt này. Tiếng xấu còn dơ ngansau, con cháu của lão biết giấu mặt đi đâu. Mà không chỉ dừng lại ở đó, gần chết hắn gọi các con lại hỏi: cha chết thì chôn thế nào. Ta cứ tưởng hắn quan tâm đến mồ yên mả đẹp là chuyện thường tình của người sắp đi xa, hợp với lẽ tự nhiên. Không ngờ hắn lại lắc đầu ngầy ngậy khi đứa con lớn nói sẽ mua cho cõ quan tài lớn, mời hòa thượng và đạo sĩ cầu kinh. Còn đứa con út hiểu lòng cha, hắn nói: “Sau khi cha chết chúng con phải học theo cha, con sẽ bỏ cha vào chảo luộc, rồi xẻo thịt giả làm thịt la đem bán”, hắnxong vui mừng khôn xiết. Vẫn chưa xong, vừa nhắm mắt hắn nói:” Lúc xẻo thịt nhất định phải chú ý lấy một đồng tiền mắc trong cuống họng của cha nhé”, hắn mới chịu nhắm mắt chết hẳn. Đến lúc sắp hồn lìa khỏi xác, lúc con người thoát mọi tính toán, mọi mưu toan của cuộc sống để về với cõi yên tĩnh, vĩnh hằng, người ta muốn trăng trối những lời tốt đẹp cho con cháu,quý trọng giây phút thiêng liêng ấy thì hắn lại chỉ chăm chăm một việc nhớ nhắc đến một đồng tiền trong cổ họng. Đặc biệt là sau khi chết,Diêm Vương quyết định trừng phạt tội tham lam quá đáng của hắn bằng cách bỏ vào vạc dầu thì hắn vội quỳ xuống nói: “ Thưa Diêm Vương, xin ngài hãy giữ lại chỗ dầu, gửi về cho nhà tôi, tôi nguyện được rang khô trong chảo!”. Tiêngchua chát, cay đắng tận cổ họng bởi một thói tham lam, keo kiệt tới tột cùng của lão. Thật hết chỗ nói. Qua đó,châm biếm, đả kích mạnh mẽ vào nhưng thói hư tật xấu của con người. +tiếu lâm(theo nghĩa hẹp) là nhữngmang yếu tố tục, có tác dụng gâymạnh mẽ. Ví dụ nhưĐỡ đẻ giỏi nhất đời, Đầy tớ, Trời sinh ra thế, Thơm rồi lại thối, . 8làkể để cười, tức là để gây ra cái cười. Vì thế, muốn hiểu được cặn kẽ nó phải làm rõ hai khái niệm: cái đángvà cái cười. + Cái đánglà cái gây ra cái cười. Đó là những hiện tượng mang một loại mâu thuẫn đặc biệt: hình thức bên ngoài có vẻ hợp lẽ tự nhiên nhưng thực chất bên trong lại trái tự nhiên; hình thức bên ngoài có vẻ phù hợp với nội dung bên trong, nhưng lại để lộ ra sự không phù hợp. Tom lại ở đó có một cái gì đó ngược đời. + Cáilà hành động cười, do cái đáng cươidf và do trí óc ta phát hiện cái đáng cười. Như vậy tất nhiên, phải có cái đángthì mới có cái cười. Nhưng có cái đángmà trí óc ta không phát hiện ra nó, tức cái ngược đời không phát hiện ra ở hiện tượng thì cũng không có cái cười. 1.2. Một số đặc điểm vềlà thể loạikể ngắn gọn bậc nhất. Dài cũng chỉ đến 15 – 20 câu. Ngắn thì 5 – 7 câu. Trung bình khoang trên dưới 10 câu. Tuy ngắn thế, nhưng cũng là “ cả một câu chuyện” có mở đầu, có diễn biến, có kết thúc. Và cũng có nhân vật, lại phần lớn là nhân vật”có nét”, khó quên. Toàn bộ các yếu tố của thi phápcười, như kết cấu, nhân vật, ngôn ngữ kể chuyện đều phục vụ mục đích gây cười.có những tiếp điểm với những thể loại sử dụng cáinhưcổ tích (nhiều khicổ tích cũng đã có yếu tố gây ra tiếng cười. TrongCây tre trăm đốt,Dì phải thằng chết trôi, Tôi phải đôi sấu sành, .tác giảlam tavì những hành động, cử chỉ, những hoàn cảnh của nhân vật) hayngụ ngôn (Thầy bói xem voi, Mèo lại hoàn mèo, .) tuy có gây ra tiếngnhưng mục đích của nó chỉ giữ vai trò điểm xuyết làm chothêm duyên dáng, đậm đà mà thôi chứ không chiếm vị trí trung tâm trong sự phát triển của câu truyện. Còntrái lại bao giờ cũng nhằm mục đích gây cười. Đằng sau mục đích gây ra tiêng cười, còn có thể còn mục đích khác sâu xa hơn (ởtrào phúng) nhưng trước hết phải đạt mục đích gâyđã. Kho tànglấy từ nhiều nguồn tư liệu khác nhau, từTrạng Quỳnh với trí tuệ và sức tưởng tượng phong 9 phú của nhân dân, nhân vật Trạng Quỳnh được xây dựng nên với sự thông minh, nghịch ngợm đến cao độ, đả kích vào bọn quan lại Vua – Chúa phong kiến thối nát; Cho đếnTrạng Bói (Trạng Lợn). Trạng Lợn tên là Chung Nhi, đã được hư cấu từ nguyên mẫu Dương Đình Chung- cậu bé văn dốt vũ dát, nhờ số đỏ và gan liều nên được danh tiếng, được vợ đẹp và trở thành “ Chân Trạng Nguyên” rồi “Lương Quốc Trạng Nguyên” . Qua hình ảnh Chung Nhi, tác giả đã cất tiếngchế giễu xã hội thời Lê – Trịnh, tất cả những giá trị lớn lao nhất, những gì trang nghiêm nhất chỉ còn là lớp vỏ che đậy bên ngoài, một tấn hài kịch- một xã hội được xây dưng trên sự giả dối, mọi thứ đều giả, kể cả trí tuệ cũng là trí tuệ giả;Xiển Bột,Thủ Thiệm ra đời lúc ác giả ác bá- tay sai giặc Pháp xâm lược, bọn hãnh tiến vì đồng tiền, quên đạo lýtộc,nhânta chịu cảnh”một cổ hai troong” chịu bao khó khăn, đói khổ.giai đoạn này không chỉ mang tính chất châm biếm đả kích bọn Vua chúa, quan lại, địa chủ mà cả bọn thựcPháp và cảvào những thói hư tật xấu của người đời. Tiêngmang đậm màu sắc từng vùng miền, tùy hoàn cảnh và ngôn ngữ địa phương mà có những nét đặc trưng riêng, nét độc đáo riêng. Tiếngcủa Thủ Thiệm “tếu hơn”, tiếngcủa Xiển Bột “cay” hơn;Ba Giai – Tú Xuất in đậm của văn minh đô thị đang bước phát triển cùng một thứ đạo lý bìnhphường phố. Đó là quan niệm ứng xử của một số không ít ngườithành thị .và còn nhiềukhác nữa mà chung ta chưa sưu tầm hết. Tất cả nhữngđó nhiều khi có sự trùng lặp về mô típ giống nhau nhưng đó là điều không tránh khỏi trong điều kiệnchủ yếumiệng và được nhânsáng tác để mua vui hoặc chế giễu, đả kích đối tượng tầng lớp trên lúc bấy giờ. Vìtrước hết bao giờ cũng nhằm mục đích gâynên mọi chi tiết, sự kiện từ lời nói nhân vật, hành động, cử chỉ đều đángvà được đặt trong tình huống hoàn cảnh đáng cười, đầy kịch tính để cho nhân vật bộc lộ cáimột cách tự nhiên, bất ngờ. Việc một số biện phápnhư phóng đại, ngoa dụ,chơi chữ, .đạt đến hiệu quả cao cho mục đích gây cười. 10 Chương 2. Khảo sát một số biện pháp gâytrong2.1.Nhân vật Khác với nhân vậtcổ tích có cả một số phận, cuộc đời, nhân vậtđơnchỉ là hành vi ứng xử của nhân vật trong một hoàn cảnh nhất định và hành vi ứng xử ấy luôn luôn biểu hiện ở lời nói, cử chỉ đáng cười. Đó chỉ là những “lát cắt” trong cuộc đời, số phận nhân vật mà thôi. Tuy nhiên, ở đó nó hội tụ được tất cả những nét đặc sắc, những đặc điểm cơ bản tiêu biểu đángmà tác giảmuốn gửi gắm. Nhân vật trongxuất hiện mọi tầng lớp trong xã hội, từ Vua chúa, thần thánh, quan lại, địa chủ, sư sãi, ông đồ, . cho tới những con người bình dân. Họ đã tạo ra một bức tranh xã hội sinh động, phong phú và đời sống sinh hoạt của nhântrong hoàn cảnh lúc bấy giờ. Nhân vật trong“có nét” độc đáo, khó quên, dễ hình dung và ta có thể bắt gặp một “kiểu” người trong xã hội. Các nhân vật trongTrạng (như Trạng Quỳnh, Trạng Lợn, Xiển Bột, Thủ Thiệm,Thằng Cuội, Ông Ó, Ba Phi, .) thuộc hệ thống nhữngkể về kiểu nhân vật trí xảo, “đối xứng” với hệ thống nhữngvề nhân vật khờ khạo. Nhân vật chính tronglà nhân vật bịvà nhân vật “sinh sự” (như chú tiểu trongĐậu phụ, anh đầy tớ trongChốc nữa tao sang, .) lại có kẻ khờ khạo, không cố ý, còn nhân vật chính trongTrạng, nhìn chung là nhân vật tài trí, trí xảo chuyện đi đánh động những mâu thuẫn đángtrong “tấn trò đời”. Nhân vật tronglà kiểu nhân vật gây cười, nó được bộc lộ qua cách đặt tên nhân vật, lời nói đáng cười, cử chỉ đáng cười, . 2.1.1. Cách đặt tên nhân vật Hệ thống nhân vật trongrất phong phú, đa dạng, tuy chỉ là một “lát cắt” trong cuộc đời, số phận nhân vậtnhuwng mỗi nhân vật đều có “ nét” rất độc đáo, rất riêng. Hầu hết các nhân vậtmang tính chất phiếm chỉ, có nghĩa là mỗi nhân vật xuất hiện với những cái tên chung chung chứ không phải là một con người cụ thể nhất định nào đó. Cách đặt […]… Tiếngcất lên hả hê, giòn giã, đánh một đòn mạnh vào bọn tầng lớp phong kiến tham lam bất chính, cướp mồ hôi xương máu của nhânmà đại diện là tên quan huyện Tiền Đã là truyện cười dân gian thì phải làm thế nào gây được tiếnggiòn giã nhất Nghệ thuật truyện cười dân gian trước hết làgâyMuốn gâykhông thể không có lời nói đáng cười, cử chỉ đáng cười, hoàn cảnh đáng cười, … đại đa số các truyện, nhất làdài, các yếu tố ấy được kết hợp với nhau để gây2.2 Kết cấu kịch tính, bất ngờ Mỗinhư một vở hài kịch nhỏ Và yếu tố bất ngờ thường gắn với việc đột nhiên bộc lộ mâu thuẫn ở trong hiện tượng Dầu bố cục theo cách nào thìcũng thường nhằm đạt được kịch tính cao nhất Để gây ra tiếnggiòn giã,phải tập… Chẳng phải là hiện tượng chơi chữ cách gần âm (câu tiếnggần âm với câu Hán Việt) đó sao 2.3.1.3 Chơi chữ theo cách phiên âm tiếng nước ngoài Phiên âm tiếng nước ngoài trong truyện cười dân gian Việt Nam rất nhiều nhưng chủ yếu là phiên âm tiếng Pháp và tiếng Trung, So vớihiện đại thì dung lượng chủ yếu của cácsử dụng cách phiên âm tiếng nước ngoài chủ yếu là… cho+ Cùng âm Hán- HánHiện tượng vận dụng từ cùng âm Hántrong truyện cười dân gian Việt Nam rất phổ biến Đặc biệt là nước ta thời bấy giờ chịu ảnh hưởng nặng nề của chế độ thống trị phương Bắc, chữ Hán đã từng thống lĩnh hệ thống giáo dục nước ta một thời Cho nên yếu tố Hánđi sâu vào đời sống của nhânta, vàolà điều không thể tránh khỏi Chơi… một tình huống rất kịch tính Đến đây lợn bị chưng hửng còn chúng ta thì chợt nhận ra bản chất của Diêm Vương để phá lêntrong đau xót,mỉa mai châm biếm,ra nước mắt Đó chính là bố cục “gói kín, mở nhanh” 2.3chơi chữ trong2.3.1 Chơi chữ bằng phương tiện ngữ âm và chữ2.3.1.1.Chơi chữ theo cách cùng âm Từ ngữ cùng âm với cụm từ tự do… đángCó nhữnglấy một cử chỉ, một tư thế hoặc một hành động ngộ nghĩnh để gâylà một thể loại văn họcgian, mang tínhmiệng, nó có một phương thức diễn xướng đặc biệt trên sân khấu, nhất là có những anh vai hề Với dáng bộ có chút “ khác người”, cùng với những cử chỉ, hành động rất “ ngố” đã tạo nên một tràng“vỡ 13 bụng” Lời nói đángvà cử chỉ đáng cười. .. Nhữngnhư Sao văn tế, Sang cả mình con, Đánh chết nửa người, Một với một là ba, Thợ may, là nhữngchủ yếu dùng lời nói đángNếu không có những lời nói đángđó thì những hành động, cử chỉ kia của nhân vật sẽ không phát huy được hết tác dụng, hiệu quả trong thủgâyVà như thế, việc có mặt của lời nói đánglà một trong những yếu tố không thể thiếu trongcười. .. những yếu tố gây cười, vào những nét phóng đại, vào những yếu tố bất ngờ, kịch tính Vì vậy,rất kỵ việc miêu tả dài dòng, kể lể lôi thôi Chỉ những chi tiết thật là cần thiết mới đưa vào trongNgười kể chuyện nói quá nhiều thì chỉ làm loãng nội dung của truyện. Người kể chuyệnmà lại xen vào giải thích thì chỉ làm mất hứng thú thính giả Ngược lại kể chuyệnmà không… to, tiếngcàng giòn giã 2.2.2 Kết cấu “gói kín, mở nhanh” Kiểu kết cấu này tác giảchỉ làm cho chúng tavào lúc kết thúcMọi kịch tính, bất ngờ đều được giấu kín, được dồn nén đến tận cùng củaKhi tiếngsảng khoái,giòn giã cất lên thì cũng là lúc câukết thúc TrongTao thèm quá, khi oan hồn con lợn xuống âm phủ gặp Diêm Vương để tố cáo bọn dồ… thời Cho nên yếu tố Hánđi sâu vào đời sống của nhânta, vàolà điều không thể tránh khỏi Chơi chữ bằng cách sử dụng các từ cùng âm Hánđã làm cho hệ thống truyện cười dân gian Việt Nam thêm phong phú Ví dụ như trongsau: “Ông nọ khoe ngôi nhà mới với khách Nhìn ra cửa sau, ông nói: – Ông xem, hậu môn này của tôi có được không? Người khách hóm hỉnh, đáp: Thật là đại . truyện cười dân gian Việt Nam Chương 2.Khảo sát một số biện pháp gây cười trong truyện cười dân gian Việt Nam. Chương 3.Giá trị của tiếng cười trong truyện. đối tượng nghệ thuật truyện cười dân gian Việt Nam. 3.2.Phạm vi Để thực hiện được vấn đề đó,chúng tôi dựa vào các truyện cười dân gian Việt Nam, liên