Tri thức về từ trong ngữ pháp tiếng Việt: từ đơn, từ ghép, từ láy… là một trong những nội dung trọng yếu trong chương trình giảng dạy ngữ văn từ cấp 1 lên tới cấp 3. Những vấn đề này trình bày và ôn tập lại thường xuyên để các em học sinh hiểu và vận dụng vào bài tập tiếng Việt, sử dụng tiếng chuẩn xác trong tập làm văn. Tuy nhiên vẫn còn nhiều học sinh chưa nắm chắc về khái niệm từ ghép là gì. Nội dung nội dung này sẽ giải đáp cụ thể cho các em về khái niệm từ ghép là gì và hướng dẫn cách phân biệt từ ghép và từ láy.
Bạn đang xem: từ ghép chính phụ và từ ghép đẳng lập
Mục lục
Phân loại từ ghép Từ ghép chính phụTừ ghép đẳng lậpSo sánh từ ghép và từ láyHướng dẫn cách phân biệt từ ghép, từ láy dễ hiểu nhấtTừ ghép trong tiếng Anh
Lý thuyết về từ và cấu trúc từ
Tìm hiểu từ ghép là gì?
– Từ là một nhà cung cấp nhỏ nhất để cấu thành nên câu.
– Tiếng là nhà cung cấp cấu trúc nên từ, một từ có thể chỉ gồm 1 tiếng hoặc nhiều nhiều tiếng, thông thường là 2 tiếng.
– Từ có một tiếng gọi là từ đơn: nhà, xe, đá…
– Từ có nhiều tiếng gọi là từ phức: nhà cửa, sạch sẽ, quốc gia…
– Trong từ phức gồm từ láy và từ ghép.
+Từ láy: các tiếng ghép thành có quan hệ láy âm với nhau.
+Từ ghép: các tiếng ghép thành có quan hệ với nhau về nghĩa.
Từ ghép là gì?
Từ ghép thuộc từ – nhà cung cấp cấu trúc tiếng Việt.
Từ ghép là từ có hơn 2 tiếng hoặc hơn hai tiếng(tiếng hay gọi là từ đơn độc lập) cấu trúc thành. Các tiếng tạo ra từ ghép đều có nghĩa.
Dựa trên căn cứ quan hệ giữa các thành tố đó mà phân loại là từ ghép chính phụ hay từ ghép đẳng lập.
Ví dụ:
– Nhà cửa, quân lính, bếp núc… – là từ ghép đẳng lập.
– xe đạp, nhiệt kế, xanh lè… – là từ ghép chính phụ
Ví dụ từ ghép
Ví dụ những từ ghép tất cả chúng ta thường hay sử dụng khi nói và viết là:
Nhà cửa, quốc gia, sông suối, ao hồ, quần áo, xe cộ, cha mẹ, thầy cô…
Một số ví dụ từ ghép hay dùng.
Cùng phân tích từ ghép “đất nước” để làm rõ hơn cấu trúc của từ ghép.
– “Đất nước”: Gồm 2 tiếng cấu trúc thành là “đất” và “nước”. Cả “đất” và “nước” đều có nghĩa, và khi tách ra đứng độc lập trong câu thì tất cả chúng ta đều hiểu được. Từ ghép “đất nước” được gọi là từ ghép đẳng lập, cả 2 đều có khả năng mở rộng nghĩa khi ghép với các từ khác.
– “Hoa hồng”: Gồm 2 tiếng cấu trúc thành là “hoa” và “hồng”. Trong số đó “hoa” thành phần chính, “hồng là thành phần phụ. Bởi vì, hoa có độ mở rộng nghĩa hơn, nghĩa bao quát hơn. Còn “hồng” thì bỏ sung ý nghĩa, giúp là rõ hoa là hoa gì?.
– Phân tách từ “mưa gió”: mưa cũng có nghĩa và ghép với các từ khác: mưa to, mưa rào… Gió cũng có nghĩa riêng như: gió to, gió mạnh, gió lào… để dàng nhận thấy từ “mưa gió” nó có nghĩa tổng hợp từ nghĩa hai từ ghép lại, nghĩa của nó rộng hơn.
Tác dụng của từ ghép trong câu
Từ ghép là từ và từ là thành phần cấu trúc nên câu. Do đó từ ghép là yếu tố để cấu trúc nên câu tiếng Việt. Từ ghép giúp xác khái niệm của các từ kể cả trong văn nói lẫn văn viết một cách chuẩn xác, có nghĩa là chỉ cần đọc lên là người đọc sẽ hiểu nghĩa của từ, nghĩa của câu mà không cần phải tư duy, lắp ghép ý lại với nhau.
Từ ghép làm cho câu trở nên logic về hình thức và cả nội dung. Đọc lên nghe mạch lạc và nghĩa rõ ràng chuẩn xác.
Từ đơn có những nhiệm vụ riêng của nó, từ ghép cũng vậy, nhưng có nhiều loại và phong phú hơn so với từ đơn, một câu luôn có loại từ này xuất hiện, hình như không thể thiếu.
Phân loại từ ghép
Dựa trên căn cứ mối quan hệ giữa các tiếng trong từ và về mặt ngữ pháp mà người ta chia từ ghép thành 2 nhóm lớn: từ ghép chính phụ và từ ghép đẳng lập. Sau đây tất cả chúng ta cùng tìm hiểu rõ hơn bản chất của từng loại từ ghép tiếng Việt.
Từ ghép chính phụ
Từ ghép chính phụ là sự phối hợp giữa yếu tố chính và yếu tố phụ trong từ. Trong số đó yếu tố chính thường giữ vai trò chỉ loại sự vật to hơn, đặc trưng hơn, bao quát hơn, còn yếu tố phụ thường để cụ thể hóa sự vật, loại đặc trưng của nó.
Ví dụ: Như ở trên ta phân tích từ ghép “hoa hồng”
+ Hoa: chỉ tổng thể các loài hoa trên trái đất
+ Hồng: chỉ cụ thể đặc trưng về màu sắc, giống hoa thì gọi là hoa hồng. Phân biệt với hoa cúc, hoa mai, hoa dâm bụt…
Trong tìm hiểu cụ thể tên gọi sự vật, hiện tượng, đặc trưng… mà người ta nhận thấy rằng số lượng tiếng phụ (yếu tố phụ) nhiều hơn tiếng chính (yếu tố chính).
Ví dụ: xe đạp, xe máy, xe ngựa, xe ô tô, xe tải…
hay: ngủ gật, ngủ mê, ngủ say, ngủ ngày…
Từ ghép chính phụ gồm 2 phần
Vì thế do vậy từ ghép chính phụ là kiểu từ ghép ý nghĩa không tổng hợp, khi cụ thể hóa thì nó phân biệt thành ý nghĩa dị biệt và ý nghĩa sắc thái hóa. Vậy nên trong từ ghép chính phụ người ta còn chia nhỏ thành từ ghép dị biệt và từ ghép sắc thái hóa.
Từ ghép chính phụ dị biệt
Từ ghép chính phụ dị biệt là từ ghép mà trong đó tên gọi của tiếng chính được cụ thể hóa bằng cách thêm tiếng phụ làm cho những sự vật cùng loại được phân biệt với nhau nhờ từ phụ.
Trong hình thức này, nếu từ ghép chính phụ phối hợp với nhau là 1 danh từ + 1 danh từ thì cáo cấu trúc: tiếng chính (gốc thuần Việt) đứng trước + tiếng phụ thường xếp sau. Hoặc tiếng phụ đứng trước + tiếng chính (gốc Hán).
Ví dụ:
– Tiếng chính (gốc thuần Việt) đứng trước + tiếng phụ thường xếp sau: xe lửa, xe hỏa; dưa chuột, dưa leo…
– Tiếng phụ đứng trước + tiếng chính (gốc Hán): nhiệt kế, cao kế; sử học, toán học; xá viên, hội viên, đoàn viên…
Từ ghép chính phụ sắc thái hóa
Từ ghép sắc thái hóa là từ ghép trong đó tiếng phụ (yếu tố phụ) có tác dụng bổ sung một sắc thái ý nghĩa nào đó, khiến chó từ ghép này khác với tiếng chính (yếu tố chính) khi đứng một mình. Hoặc tạo ra sự phân biệt với các từ ghép sắc thái hóa khác về mặt ý nghĩa.
Ví dụ:
– Xanh lè, xanh um, xanh lơ, xanh biếc, xanh lục, xanh rì…
Xa tắp, xa tít;
– thẳng đơ, thẳng đuột, thẳng tắp, thẳng tuột…
Cả tiếng chính và tiếng phụ của từ ghép sắc thái hóa đều có nghĩa, tuy nhiên thì tiếng phụ có thể rõ nghĩa hoặc phai nghĩa.
Từ ghép đẳng lập
Từ ghép đẳng lập là từ ghép có hai từ cấu trúc thành có quan hệ đồng đẳng. Từ ghép đẳng lập có nghĩa rộng hơn so với từ ghép chính phụ.
Nghĩa của từ ghép đẳng lập mang ý nghĩa tổng hợp, ý nghĩa chỉ loại sự vật, đặc trưng chung.
Ví dụ:
đường sá, bếp núc, nhà cửa, ao hồ, sông suối, làng mạc, giày dép, bút thước, quốc gia…
Từ ghép đẳng lập phân tách tiếp thành những nhóm nhỏ căn cứ vào vai trò của các tiếng cấu trúc nên từ trong việc tạo nghĩa của từ. Từ ghép đẳng lập chia thành 3 kiểu sau: từ ghép gộp nghĩa, từ ghép lặp nghĩa và từ ghép đơn nghĩa.
Từ ghép gộp nghĩa
Từ ghép đẳng lập có quan hệ đồng đẳng giữa các tiếng.
Từ ghép gộp nghĩa là những tiếng cấu trúc nên từ phối hợp cùng nhau lại để biểu thị ý nghĩa chung của cả từ ghép đó.
Ví dụ: quần áo, giày dép, tướng tá, điện nước, xăng dầu, tàu xe, học tập, ăn uống….
Xem thêm: Phương Pháp Lập Luận Trong Văn Nghị Luận, Luyện Tập Về
Từ ghép lặp nghĩa
Từ ghép lặp nghĩa là những yếu tố đồng nghĩa hoặc gần nghĩa cùng nhau gộp lại để biểu thị ý nghĩa của từ ghép.
Ví dụ: quân lính, núi non, tìm kiếm, sửa chữa, đợi chờ…
Từ ghép đẳng lập đơn nghĩa
Từ ghép đẳng lập đơn nghĩa là nghĩa của từ ghép trùng với nghĩa của một tiếng cấu trúc nên từ tố đó.
Ví dụ: Bếp núc, ăn nói, ăn mặc…
Cách nhận ra từ nào là từ ghép
Các xác nhận từ ghép đơn giản nhất là xem xét các tiếng cấu trúc nên từ. Nếu toàn bộ các tiếng đều có nghĩa và đều đứng độc lập một mình được trong câu thì từ đó là từ ghép.
Một số lưu ý khi xác nhận từ ghép
Trong tiếng Việt một số ghép có thể sẽ xuất hiện một tiếng nào đó không rõ nghĩa, nghĩa bị mờ nên nhiều khi các em học sinh không xác nhận được từ đó có nghĩa hay không.
Ví dụ như từ “xanh lè”: “lè” cũng có nghĩa là “xanh”, nhưng ít được sử dụng tách biệt nên khó nhận dạng.
Ngoài ra một số yếu tố Hán Việt cũng khó phân định với các em học sinh khi vốn từ vựng của các em không nhiều. Vì vậy khi làm bài tập, thầy cô nên giải thích rõ cho các em học sinh.
Từ ghép có thể nhận diện bằng cách xáo trộn trật tự từ (hoán vị), nhưng một số trường hợp, việc xáo trộn sẽ mang ra một từ mới có nghĩa hoàn toàn khác với từ ghép đó.
Ví dụ: cơm nước -> nước cơm, đi lại -> lại đi.
So sánh từ ghép và từ láy
Tiếng Việt cực kỳ phong phú, có thể nói là phức tạp trong cấu trúc và cả ngữ nghĩa, nên phân biệt được các loại từ với nhau rất khó. Trong số đó từ láy và từ ghép thường giống nhau nên hay nhầm lẫn. Cần phải hiểu và phân loại chúng, để dễ dàng hơn trong việc sử dụng chúng.
Điểm qua lại khái niệm từ ghép và từ láy.
Từ láy là gì?
Từ láy được tạo thành bằng cách lặp lại (điệp lại) một phần phụ âm hoặc nguyên âm hay toàn bộ tiếng ban đầu.
Các tiếng đó có thể là một tiếng hoặc cả hai tiếng đều không có nghĩa nhưng khi ghép lại tạo thành một từ có nghĩa.
Ví dụ: lung linh, thoang thoảng, xinh xắn…
Từ láy không khi nào là từ chỉ sự vật.
Bảng so sánh từ ghép và từ láy
Từ ghépTừ láyCác tiếng tạo ra đều có nghĩaChỉ một trong hai tiếng tạo thành có nghĩa hoặc không có từ nào có nghĩa.Giữa các tiếng tạo ra thường không liên quan về âm.Các tiếng tạo ra thường có sự tương đồng về cách phát âm (giống nhau về phụ âm đầu, phần vần hay giống nhau toàn bộ).
Hướng dẫn cách phân biệt từ ghép, từ láy dễ hiểu nhất
Vì đôi lúc các em học sinh hiểu sai khái niệm từ ghép là gì, từ láy là gì nên sẽ dẫn theo phân biệt sai hai loại từ này. Cách phân biệt từ ghép và từ láy có 3 cách sau đây:
Xem xét yếu tố Hán Việt tạo ra từ
Từ láy âm có 1 trong 2 âm tiết thuộc từ Hán Việt thì nó là từ ghép, cho dù nhìn nó có vẻ là dạng láy tự nhiên
Ví dụ: minh mẫn, cập kê, tử tế, tương tư…
Xét nghĩa của 2 tiếng tạo thành từ
Xét nghĩa hai tiếng cấu trúc nên từ đều có nghĩa thì là từ ghép: máu mủ, che đậy, trai trẻ… thì mặc dù chúng giống nhau phụ âm đầu hay phần vần thì nó vẫn không phải là từ láy, mà là từ ghép.
Xáo trộn trật tự các tiếng
Cách đơn giản nhất để phân biệt từ ghép và từ láy là xáo trộn các tiếng với nhau nếu đảo được mà đọc lên vẫn hiểu nghĩa thì đó là từ ghép, nếu không có nghĩa gì là từ láy âm.
Ví dụ: từ lao xao là từ láy âm vì đảo trái lại xao lao thì vô nghĩa gì. Nhưng từ ao hồ đổi lại hồ ao cũng có nghĩa.
Các từ tương tự như: mờ mịt, tối tăm, thẫn thờ, giữ gìn…
Trái lại nếu đảo không được là từ láy: rõ ràng, thấm thoát, lạnh lùng, may mắn…
Từ ghép trong tiếng Anh
Từ ghép trong tiếng Anh là gì?
Từ ghép tiếng Anh, danh từ ghép tiếng Anh là gì?
Trong từ ghép tiếng Anh (phức từ) có nhiều dạng như danh từ ghép, cụm danh từ, động từ ghép, tính từ ghép. Từ ghép tiếng Anh là những từ tạo thành với nhau cách link các từ tiếng có quan hệ ngữ nghĩa với nhau vả bổ sung cho nhau để tạo thành một từ mang ý nghĩa mới.
Và từ ghép (phức từ) trong tiếng Anh thường có hai phần. Phần trước nhất cho tất cả chúng ta biết loại đối tượng hoặc con người đó là gì, hoặc mục đích của nó là gì. Phần thứ hai xác nhận đối tượng hoặc người được đề cập.
Ví dụ:
police – man: policeman (công an)
girl – friend: girlfriend (bạn nữ)
North – west: north west (phía Tây bắc)
Kết cấu và ví dụ của danh từ ghép trong tiếng Anh
Kết cấu danh từ ghép tiếng Anh: gồm 2 từ trở lên ghép lại với nhau, có thể được thành lập bằng cách phối hợp các loại từ (danh từ, động từ, tính từ) với nhau.
Kết cấu Danh từ + Danh từ:
toothpaste (kem đánh răng), fruit juice (nước trái cây), bedroom (phòng ngủ)…
Kết cấu Danh từ + Giới từ/Trạng từ:
hanger-on (kẻ ăn bám), voice-over (lời thuyết minh trong phim)…
Kết cấu Danh từ + Tính từ:
attorney general (Bộ trưởng Tư pháp),
Kết cấu Danh từ + Động từ:
haircut (hành động cắt tóc/kiểu tóc được cắt), rainfall (lượng mưa)….
Kết cấu Tính từ + Danh từ: a little girl (cô gái nhỏ xíu), bluebird (chim sơn ca), high school (trường trung học)…
Kết cấu Động từ + Danh từ: swimming pool (hồ bơi), washing machine (máy giặt), driving license (bằng lái xe), dining room (phòng ăn)…
Để học tốt môn Ngữ văn, sử dụng từ ngữ đúng khi làm bài tập, viết bài văn, vận dụng tri thức về từ rất là trọng yếu. Hiểu được khái niệm từ ghép là gì còn giúp các bạn mở rộng thêm được lượng từ vựng của mình. Bằng cách dựa vào tiếng chính để phát triển thêm nhiều từ ghép mới (từ ghép chính phụ) trong tiếng Việt.
Xem thêm: Cách Giải Hệ Phương Trình Bậc Nhất 3 Ẩn : 2X, Giải Hệ Phương Trình Bậc Nhất 3 Ẩn: 2X
Để tiếp tục tìm hiểu những tri thức có lợi về từ ghép lớp 3, lớp 4… và cả về những nội dung, tri thức trọng yếu trong chương trình học tập cấp 1, cấp 2, cấp 3, các bạn hãy truy cập vào https://pgdtxhoangmai.edu.vn/ để bổ sung, củng cố lại tri thức.
Thể loại:
Thể loại:
Từ ghép – Ngữ văn 7 – Cô Trương San (DỄ HIỂU NHẤT)
