Nước Pháp là một hình tượng trong nghề công nghiệp phim hoạt hình. Giữa các trường học danh tiếng, những thành công ở phòng vé và xuất khẩu phim trên toàn toàn cầu, các hãng phim và các tài năng của Pháp đang lên như diều gặp gió hơn khi nào hết.
Ảnh : Bộ phim Le Petit Prince của Mark Osborne
Nghề công nghiệp hoạt hình của Pháp chưa khi nào đạt được nhiều thành công như vậy. Trong những năm qua, các bộ phim hoạt hình Pháp liên tục tiếp nối nhau oanh tạc các phòng vé, với các tựa phim: Le roi et l’Oiseau (1980), Kirikou et la Sorcière (1998), Les triplettes de Belleville (2003), Arthur et les minimoys (2006), Persepolis (2007), Le chat du Rabbin (2011), Ma Vie de Courgette (2016) và nhiều tựa phim khác. Số lượng thành công nhiều chừng ấy đã tạo thành danh tiếng của Pháp trong làng phim hoạt hình toàn cầu.
Bộ phim Persepolis của Vincent Paronnaud et Marjane Satrapi
Pháp là quốc gia có tác động lớn thứ ba trên toàn cầu trong nghề công nghiệp này, chỉ sau Hoa Kỳ và Nhật Bản và chiếm vị trí trước nhất ở châu Âu (chiếm tới 40% trên tổng các tựa phim sản xuất ở châu Âu). Do đó, hoạt hình đã trở thành một thể loại trọng yếu và các xưởng phim của Pháp biết cách làm thế nào để làm thăng hoa những bộ phim họa hình. Nhờ vào sự thành thục, kinh nghiệm và chất lượng huấn luyện của mình, Pháp đang đứng đầu trong ngành nghề này hơn khi nào hết.
“Văn hóa của chúng ta làm nên thành công của chúng ta”
Điều gì giải thích cho thành công của phim hoạt hình Pháp? “Điều làm nên thành công của một bộ phim, trên hết chính là chất lượng kịch bản. Ở Pháp, nhờ sự cởi mở về văn hóa với tất cả những gì đã làm nên lịch sử của chúng ta, chúng ta có trí tưởng tượng để luôn tạo ra những bộ phim độc đáo nhất”, Stéphane André, Viện trưởng Viện Thiết kế quốc tế Rubika giải thích, “hơn nữa, chúng ta là những người đầu tiên tham gia lĩnh vực này, nên tất nhiên chúng ta có nhiều kinh nghiệm hơn”.
Ngoài yếu tố văn hóa và các tuyệt kỹ, mô hình tài chính đã giúp nước Pháp khác biệt so với các quốc gia khác trong ngành nghề này. Tại Hoa Kỳ, các bộ phim nhận kinh phí từ các doanh nghiệp sản xuất lớn chỉ quan tâm đến lợi nhuận được tạo ra. Toàn bộ các bộ phim đều được làm theo cùng một công thức và chỉ nhằm mục đích mang lại nhiều thu nhập nhất có thể. Tại Pháp, nhờ COSIP – một quỹ trợ giúp cho nghề công nghiệp sản xuất chương trình nghe nhìn, ngay cả những xưởng phim nhỏ nhất cũng có thời dịp sản xuất phim. Vì thế các studio ít phải tập trung vào tiếp thị và có thể tạo ra những tác phẩm mang đậm tính văn nghệ và ít theo quy chuẩn.
Các tựa phim hoạt hình Pháp xuất hiện trên thị trường quốc tế
Năm nay, phim hoạt hình Pháp lại thành công vang dội tại các liên hoan phim quốc tế. Tựa phim L’extraordinaire voyage de Marona của Anca Damien được Hiệp hội Phim Thiếu nhi châu Âu bình chọn là phim dành cho trẻ em hay nhất, tựa phim Navozande, le musicien của Réza Riàhi đoạt giải Phim hoạt hình ngắn hay nhất tại Liên hoan phim Tribecca hay tựa phim Même les souris vont au paradis của Denisa Grimmovà và Jan Bubenicek cũng đoạt giải Phim hoạt hình dài hay nhất tại Liên hoan phim quốc tế Thượng Hải. Năm 2020, có tới 59 bộ phim được nhận giải thưởng hoặc lời tán thưởng đặc biệt, đây là minh chứng cho lòng hâm mộ nhiệt thành của các khán giả quốc tế dành cho các tác phẩm của Pháp.
Thu nhập từ các bộ phim hoạt hình Pháp đang tăng trưởng điều độ và nghề công nghiệp này tuyển nhân viên hơn 6,000 lao động ở Pháp, theo thông tin từ Trung tâm Điện ảnh và Hoạt hình Quốc gia Pháp (CNC). Theo số liệu tiên tiến nhất từ UniFrance, vào năm 2020, thu nhập của những bộ phim hoạt hình Pháp tại thị trường quốc tế đã tăng từ 10% vào năm 2011 lên thành 16% vào năm 2020. Bỏ mặc đại dịch Covid-19 đã tàn phá toàn cầu văn hóa, nghề phim hoạt hình của Pháp hình như không bị xáo trộn và thậm chí còn tăng trưởng thêm 12% so với năm 2020. Con số này tăng trưởng nhiều đến mức khiến các nền tảng chiếu phim trực tuyến lớn nhất toàn cầu như Netflix, Amazon và Disney+, khởi đầu để ý tới các xưởng phim Pháp.
Hầu hết toàn bộ các bộ phim hoạt hình đều được chiếu trên toàn toàn cầu, trung bình có 16 tựa phim được phân phối ra nước ngoài mỗi năm. Trong giai đoạn từ năm 1995 đến năm 2019, hoạt hình Pháp có đến 95 tựa phim được xuất khẩu và bán được hơn 74,4 triệu vé xem phim. Thành công là thế nhưng các hãng phim lại không quan tâm đến việc phim của họ được phát hành như vậy nào. Hãng phim Blue Spirit, những người đã làm ra bộ phim Ma vie de Courgette (2016) giải thích, “là một hãng phim, chúng tôi chỉ lo phần phim. Chính các công ty sản xuất sẽ phối hợp với các nhà phát hành để lo việc xuất khẩu phim sang từng nước. Tất nhiên, chúng tôi rất vui khi thấy các bộ phim của mình được đón nhận trên thế giới, như tựa phim Ma vie de Courgette đã bán được 230.000 vé xem phim trên toàn cầu và thu về gần 5 triệu euro doanh thu”.
Thành công của nước Pháp trong huấn luyện trong ngành nghề hoạt hình
Các nhân tài của Pháp cũng ra nước ngoài làm việc… và họ đang đi rất nhiều. Những tài năng mang đặc trưng của Pháp được săn đón đến độ hầu hết không thể tìm thấy một xưởng phim hoạt hình nước ngoài nào mà không có nhân tài là người Pháp. Ví dụ như trong những hãng sản xuất phim lớn nhất như DreamWorks hay Pixar, những cựu sinh viên của Gobelins hay Rubika tạo thành một quân đoàn tại đó. Nhưng làm thế nào để giải thích được cơn sốt chiêu mộ các nhân tài người Pháp này? So với Stéphane André, Viện trưởng Viện Thiết kế quốc tế Rubika ở Valenciennes, thành công của việc huấn luyện được xác nhận bởi hai điểm: “Chúng tôi đào tạo sinh viên trong hầu hết các ngành nghề hoạt hình, có đến 40 ngành nghề. Ví dụ, ở Trung Quốc, sinh viên được đào tạo một ngành nghề cụ thể, vì vậy quá trình đào tạo bao gồm các khóa học ngắn hạn kéo dài từ 5 đến 6 tháng. Các chương trình đào tạo của chúng tôi kéo dài 5 năm và ngay cả khi mỗi học viên có chuyên môn và sở thích riêng, họ đều biết tất cả các quy trình hoạt động trong cộng đồng nghề, đó là bí quyết thành công của chúng tôi”. Viện trưởng ngôi trường ở Valenciennes tiếp tục nhất định rằng các trường có trao đổi với nhiều hãng phim nước ngoài như Dreamworks hay Framestore, và “hơn 50% sinh viên sẽ thực tập ở nước ngoài”.
Stéphane André, Viện Trưởng của Viện Thiết kế quốc tế Rubika Valenciennes trò chuyện cùng các học viên
Tuy nhiên, mặc kệ đội ngũ nhân tài mà Pháp đang có, việc sản xuất phim trong nước, về mặt chất lượng, phải vật lộn để theo kịp nhịp điệu mà Netflix và các dịch vụ xem phim trực tuyến khác như Disney+ áp đặt. Kể từ năm 2011, Illumination MacGuff, hãng phim lớn nhất của Pháp, thậm chí còn trở thành doanh nghiệp con của Universal Pictures. Liệu nước Pháp còn đủ khả năng để duy trì phong độ sản xuất ở cấp độ quốc gia, giữ được sự độc lập cũng như nét mới lạ của mình không? Không có gì cập kênh hơn nữa, trong hoàn cảnh các tài năng của Pháp bị thất thoát sang các hãng phim quốc tế lớn, ngân sách làm phim không ngừng tăng trưởng và các hãng phim nước ngoài mua lại những hãng phim Pháp, các bộ phim theo phong thái tác giả (films d’auteur) được sản xuất ở Pháp có thể sẽ gặp nguy hiểm.
Theo Le Petit Journal
